In het Klimaatakkoord staan afspraken over de groei van warmtenetten. Nu zijn de meeste warmtenetten nog niet duurzaam, maar ik zie tal van mogelijkheden om verduurzaming stap-voor-stap te realiseren. We roepen de warmtebedrijven op om onze Warmtewijzer te gebruiken als richtingsaanwijzer voor de verduurzaming van alle warmtenetten.
“Gasmeter er uit, warmtemeter er in”
Nederland staat voor de opgave om de uitstoot van CO2 en het gebruik van aardgas af te bouwen. Woningen worden straks niet langer verwarmd met aardgas maar anders en duurzamer. Een van de alternatieve warmtebronnen is een warmtenet of stadswarmte. Ongeveer 400.000 woningen hebben nu stadswarmte in Nederland. Dat aantal gaat dus groeien en wat ons betreft naar 1,2 miljoen in 2030. Die groei komt tot stand door initiatieven van met name warmtebedrijven, energiecoöperaties, woningbouwcorporaties en gemeenten.
“Duurzaam als einddoel”
Warmtenetten zijn beter voor het klimaat dan gasgestookte cv-ketels. Maar veel van de huidige warmtenetten zijn niet duurzaam omdat ze worden gevoed door fossiele centrales en dus CO2 uitstoten. Gelukkig zijn er diverse alternatieve bronnen die duurzamer zijn. Welke bronnen zijn nou echt duurzaam? We maken hierbij onderscheid tussen de hoofdbron en de piekbron voor koude dagen in de winter.
Duurzame hoofdbronnen (de zogenaamde ‘basislast’) voor warmtenetten zijn bronnen die hernieuwbaar en langdurig beschikbaar zijn, geen CO2 uitstoten en geen andere negatieve effecten veroorzaken. Een duurzaam warmtenet heeft bijvoorbeeld aardwarmte, zonnecollectoren, aquathermie (warmte uit oppervlaktewater, rioolzuivering en drinkwaterwinning) en/of restwarmte als hoofdbron.
“Waarom restwarmte nog langer verspillen?”
Restwarmte is een afvalproduct dat nu wordt geloosd. Waarom deze warmte nog langer verspillen? Op diverse locaties kan ze worden ingezet voor het verwarmen van woningen. Dan de piekbron: warmtenetten hebben een piekbron voor hele koude dagen. Ook hiervoor is duurzaamheid een vereiste maar vanwege de kleinere schaal en de kortere productietijd zijn er andere opties. Een duurzaam warmtenet heeft opgeslagen duurzame warmte (bijv. uit overschotten elektriciteit), duurzame biomassa of groene waterstof als piekbron.
Daarmee zijn de hoofd- en piekbronnen beschreven maar voor een duurzaam warmtenet is meer nodig, zoals het minimaliseren van het transportverlies en meer flexibiliteit. Als een net meerdere bronnen heeft, wordt het minder kwetsbaar en afhankelijk van die ene installatie. Lock-ins worden dan voorkomen en dat is van groot belang voor de verduurzaming van Nederland. Stel een warmtenet wordt gevoed door restwarmte van een industrieel bedrijf en dat bedrijf gaat verduurzamen. Dan is het zeer ongewenst dat die verduurzaming wordt belemmerd doordat er warmte moet worden geleverd. Daarom streven wij naar meerdere bronnen per net. Verduurzaming van het net kan dan stapsgewijs plaatsvinden doordat de minst duurzame bron wordt uitgefaseerd en nieuwe duurzame bronnen warmte gaan produceren. De leiding ligt er en de warmte wordt op de zogenaamde natuurlijke momenten verduurzaamd. Dus: Geef warmte de leiding.