Sible Schöne over communiceren over het klimaat
Met name het bedrijfsleven pleit voor icoonprojecten. Succesvolle voorbeelden zijn de grootschalige introductie van wind op zee en de doorbraak van zonne-energie in Duitsland en LED-technologie. Deze drie voorbeelden maken meteen duidelijk dat het om iets anders gaat dan de vele demonstratieprojecten, waar ons land goed in is. Het gaat om opschaling, grootschalige marktintroductie, kostenreductie en idealiter een verdienmodel voor Nederlandse bedrijven.
Vanuit de wetenschap wordt met name het belang van lerende gemeenschappen benadrukt. Maar hoe creëer je deze? In mijn ogen gaat het daarbij om de combinatie van een heldere ambitie en veel aandacht voor kennisontwikkeling, kennisdeling en daarmee samenhangend de ontwikkeling van beleid, waarmee de lerende gemeenschap door kan.
““Het ministerie dat probleemeigenaar is (IenM) is een ander dan het ministerie dat werkt aan de oplossingen (EZ)””
De gemeenschap van lokale energie-initiatieven is een
mooi voorbeeld. De ambitie is een duurzame woonomgeving. Via HIER opgewekt is
er veel aandacht voor kennisdeling en de inmiddels goed werkende postcoderoosregeling
zorgt ervoor dat de zonneprojecten als paddenstoelen uit de grond schieten.
Een tweede voorbeeld is de CO2-Prestatieladder. De ambitie is een klimaatneutrale
infrastructuur. Alle gecertificeerde bedrijven zijn verplicht te werken aan
kennisontwikkeling en kennisdeling. Dat gebeurt onder andere doordat ze inzicht
moeten geven in hun footprint, de maatregelen die ze nemen en hun impact in de
keten. Deze ontwikkeling van een lerende sector kan echt gaan vliegen nu ook
opdrachtgevers, zoals ProRail, het ministerie van IenM en Renkum als eerste
gemeente een certificaat halen. Zo kan het gesprek echt van de grond komen.
Een derde voorbeeld is de gemeenschap die het laatste jaar is ontstaan rond
wonen zonder aardgas. Een helder, aansprekend perspectief. Het is ongelooflijk
hoe snel dit onderwerp wordt opgepakt. Laten we hopen dat het volgend kabinet
de gemeenten niet alleen het mandaat (= de opdracht) geeft dit te doen, maar
ook zorgt voor voldoende capaciteit, budget voor leerprojecten en een programma
gericht op kostenreductie.
Tot slot draagvlak. Als klimaatverandering het belangrijkste probleem is, is
het wel belangrijk dat de samenleving dit begrijpt. In feite zijn er twee
problemen. Het eerste is dat de enorme urgentie van het probleem onvoldoende is
doorgedrongen bij brede lagen van de bevolking. Het tweede is dat het de vraag
is of er voldoende draagvlak voor het beleid is als de maatregelen zichtbaar
geld gaan kosten, heel zichtbaar worden (sterke groei wind op land) en mogelijk
gedragsverandering vragen (vlees, vliegverkeer).
Een belangrijk onderdeel van de oplossing is de gedachte om het probleem in
samenhang met maatregelen en concrete oplossingen te noemen. Dit geeft een
positief gevoel mee aan zowel de praktische actie als het probleem: de
maatregel mag misschien geld kosten of even lastig zijn, maar je doet het
ergens voor. Het probleem is geen onoplosbaar ver weg probleem meer, maar iets
waar je aan werkt. Dit klinkt simpel, maar is in de praktijk lastig. Het
ministerie dat probleemeigenaar is (IenM) is een ander dan het ministerie dat
werkt aan de oplossingen (EZ). En de partijen van het Energieakkoord zijn tot
nu toe ook niet echt in staat om tot een gezamenlijke afspraak dat er bij
maatregelen en oplossingen ook over het klimaat gecommuniceerd wordt, of het nu
gaat om wind op zee of de voorlichtingscampagne over energiebesparing. Als we
begrijpen dat draagvlak een thema wordt, moet daar toch verandering in kunnen
komen.
Sible Schöne is
Programma Directeur van HIER Klimaatbureau. Op Twitter is hij actief onder
@HIERisSible