Joris Wijnhoven, Greenpeace:
"Nieuw Energieakkoord is graag of niet"
Want geheel voorspelbaar duiken oppositiepartijen als hongerige hyena's op dit issue, temeer omdat de coalitiepartijen hun zaakjes inhoudelijk noch strategisch erg op orde hadden. Politiek zijn de rijen vooralsnog wel weer gesloten, maar hoe vaker Buma ontkent Shell en Unilever hem onder druk hebben gezet, hoe minder ik hem geloof.
Chantage
Ik weet natuurlijk niet alles van wat zich in die Haagse achterkamertjes afspeelt. Maar het argument weg te gaan uit Nederland als de rode loper niet op alle gewenste plekken voor hen wordt uitgerold, is zo oud als zulke bedrijven zelf. Ook in discussies over (verplichte) energiebesparing of energiebelasting is dit hét standaardargument dat bedrijven hanteren om overheidsingrijpen te torpederen: als het te duur wordt, zijn we weg. Buma mag die kwalificatie ver van zich werpen, maar ik noem dat chantage.
Daarbij is de vraag cruciaal of de claim klopt dat een bedrijf hier niet kan overleven als de dividendbelasting blijft bestaan, belastingvluchtroutes worden afgesneden of er een piepklein CO2-heffinkje komt. Het antwoord daarop is natuurlijk meestal: nee. Dat zouden de meeste bedrijven natuurlijk gewoon voor lief nemen. Want Nederland is om tig redenen een super prettige plek om je bedrijf te vestigen. We staken haast nooit. Het is ontzettend veilig. Het land ligt strategisch en is fantastisch te bereiken voor mensen en goederen. Expats vechten om hier te mogen wonen. Belastingen zijn laag. Noem maar op.
““Laat het hele bedrijfsleven meebetalen om het draagvlak bij gewoner burgers te behouden.””Door toe te geven aan het gedram van die grote Rupsjes Nooitgenoeg geeft het kabinet het slechtst denkbare signaal af: Kom allemaal hier heen en wij dansen naar uw pijpen. Dat is des te ernstiger, omdat we voor onze omslag naar schone energie erg afhankelijk zijn van het handelen van grote bedrijven. Onze industrieën zijn bovengemiddeld energie-intensief en moeten in no-time op geheel andere leest geschoeid worden. Aardgas, olie en kolen eruit, schone erin. Dat gaat niet op tijd lukken als de overheid, net als bij de dividendbelasting, blijft buigen als een knipmes voor fossiele reuzen als Shell.
Energieakkoord?
Toegegeven, met een ambitie van zo'n 22 megaton CO2-reductie in 2030 bovenop business as usual legt de regering een flinke ambitie neer bij de industrie. Maar papier is geduldig. Het regeerakkoord bevat eigenlijk geen aanknopingspunten om bedrijven tot grootsere daden te bewegen dan ze zelf al van plan zijn. Een dergelijk groene industriepolitiek hebben we wel nodig om dit soort ambities te halen. Daarbij wordt dan verwezen naar een mogelijk nieuw Energieakkoord.
Zou zo'n akkoord voor zulke doorbraken kunnen zorgen? Wellicht. Maar daar moet dan wel een eerlijk uitruil aan ten grondslag liggen, zoals ik al eerder op deze plek bepleitte: steun voorlopers volop om spectaculaire doorbraken te bereiken, leg de lat hoger voor achterblijvers en laat het hele bedrijfsleven meebetalen om het draagvlak bij gewoner burgers te behouden. Het financieren van CO2-opslag uit de subsidieregeling voor duurzame energie (de SDE+) past niet bij zo'n benadering. En een cadeau van 1,4 miljard aan het bedrijfsleven had bij ons een heel ander onthaal gekregen, als het bijvoorbeeld bestemd was geweest voor investeringen in de groene waterstofeconomie.
Niet op de knieën
Er zijn bedrijven en organisatie die zich inmiddels zo gesterkt voelen door het kabinetsbeleid, dat ze bepleiten de milieuorganisaties op verre afstand te zetten bij de onderhandelingen over een nieuw Energieakkoord. Mocht de verwachting bestaan dat wij op onze knieën gaan liggen om daar alsjeblieft mee te mogen praten: geenszins. Het is graag of niet. Want wie denkt dat de groene industriële revolutie zonder maatschappelijk steun kan slagen, overspeelt grotelijks zijn hand.
Joris Wijnhoven is Campagneleider klimaat en energie bij Greenpeace. Op Twitter is hij actief onder @JorisW_GP