Projectleider Ecofys Anouk Florentinus: "Zeewierteelt combineren met offshore wind."
In het volle Nederland is landbouw voor energieproductie omstreden. Maar de Noordzee zou wél plaats kunnen bieden aan grote boerderijen, die zeewier telen om biomassa te maken.
Het onderzoeks- en adviesbureau voor duurzame energiezaken Ecofys bekijkt momenteel of zulke zeeboerderijen mogelijk zijn. Het heeft daartoe in een oud zandwinningsgebied buiten de kust van Texel een proefinstallatie gebouwd. Die bestaat uit een constructie van stalen kabels die onder water hangen, waar netten op gespannen zijn. Daarop groeien zweewierplantjes die van nature in de Noordzee voorkomen.
Noordzee-bestendig
"In juni hopen we de eerste oogst binnen te halen", vertelt projectleider Anouk Florentinus. Het zeewier wordt allereerst benut om vis- of veevoer van te maken. "Het restmateriaal kan je vergisten tot groen gas. Maar er wordt ook onderzocht of je direct uit de eiwitten in het zeewier ethanol kunt halen". Ook zijn de onderzoekers benieuwd welk soort zeewier de beste resultaten oplevert.
"Maar de proef moet vooral ook duidelijk maken of de installatie op zijn plek blijft en bestand is tegen de omstandigheden op de Noordzee", zo benadrukt Florentinus. "Eerdere experimenten met offshoreteelt op andere plaatsen in de wereld zijn bijna allemaal mislukt omdat de installatie ging zwerven. Deze zomer moeten we een aardig idee hebben of onze proefmodule als eerste ter wereld wel tegen de Nederlandse Noordzee opgewassen is. Dan hebben we bij Texel hopelijk een storm of twee gehad."
Zeewier rond windturbines
De Noordzee is beslist niet de gemakkelijkste proeflocatie. Het is de drukste zee ter wereld, met visserij, scheepvaart, olie- en gaswinning en offshore windparken. 'Daarbij is de Noordzee ondiep en ruw. Maar Florentinus noemt het 'juist een uitdaging' om offshore teelt onder zulke omstandigheden uit te proberen. "Als het in het Noordzee lukt, dan weet je dat je een zeer robuust systeem ontworpen hebt, dat ook elders gebruikt kan worden."
Juist omdat de Noordzee zo druk is, bekijkt Ecofys vooral ook of de installatie geschikt is voor offshore-windparken. Die zijn toch al afgesloten voor visserij en scheepvaart. "We proberen de ontwikkelaars van de parken hierin medeplichtig te maken, om naast duurzame energie ook duurzame grondstoffen te produceren. Tot nu toe zijn ze niet volledig overtuigd. Om hen wel mee te krijgen, moeten we ze laten zien dat de module heel nauwkeurig op zijn plaats blijft en geen gevaar vormt voor de dure turbines."
Landbouw ontlasten
Energieteelt op het land is omstreden, onder andere omdat die zoetwater en kunstmest kost. Dat doen Noordzeeboerderijen niet. Ook pikken die geen landbouwgrond in, die anders voor de voedselproductie gebruikt wordt. Integendeel, "ze kunnen de druk op het land verminderen', aldus Florentinus. "Zo zou zeewierteelt de sojaproductie gedeeltelijk kunnen vervangen. Die wordt nu nog heel sterk voor vis- en veevoer gebruikt."
De visserij zou baat kunnen hebben bij offshore zeewierteelt. "Vissen zullen afkomen op de velden. Ze vinden er beschutting. Sommige soorten zullen die als een kraamkamer gebruiken." Op termijn zou het volgens Florentinus denkbaar zijn om heleboel kleinere velden in zee te leggen waar vissers met de boot tussendoor kunnen varen en vissen. "Maar voordat je werkelijk met grootschalige verbouw begint, zul je de ecologische gevolgen goed moeten onderzoeken."
Zeeboer
De vraag wie straks de zeeboer wordt, noemt Florentinus 'een van de grootste bottlenecks op de lange termijn'. "Ik kan me voorstellen dat vissers dat werk doen. Hun families hebben vaak al generatielang ervaring met de zee. Maar het is ook goed denkbaar dat energiebedrijven met een windmolenpark dat werk erbij nemen. Of dat oliemaatschappijen zoals Shell zich tot dat werk bekeren. Als je zeewier in internationale wateren wilt gaan telen, zit je bovendien met de vraag: wie is de eigenaar?"
Als de proef een succes wordt, hoopt Florentinus over tien à vijftien jaar de eerste commerciële Noordzeeboerderij te kunnen opstarten.
Volg ons op Twitter: @energiepodium