Directeur Rolf Brouwer van Gate terminal over vloeibaar aardgas als alternatief voor ‘gewoon' gas
Nederland voert nu meer aardgas in dan dat het uitvoert, meldde het CBS vorige week. Het importoverschot komt door de dalende gasproductie van het door aardbevingen geplaagde Groningenveld. Er komt vooral meer Noors gas het land in. Invoeden van LNG in het gasnet via de Gate terminal op de Maasvlakte vond de laatste jaren beperkt plaats omdat LNG vaak duurder is dan ‘gewoon' aardgas. Een gesprek met Rolf Brouwer, managing director van Gate terminal over de kansen van LNG in Nederland.
Hoe staat de Gate terminal er nu voor?
"De terminal is een initiatief van Gasunie en Vopak en werd gebouwd als zogenaamde invoerterminal. Dus voor het invoeden van import-LNG in het Nederlandse gasnet. In de vijf jaar dat we open zijn is een beperkte hoeveelheid LNG aan Nederland geleverd. Of eigenlijk aan de gasrotonde, want Gate terminal levert als invoerterminal ook LNG aan ons omringende landen. Dat dit tot nu toe nog beperkt is gebeurd, had te maken met de grote vraag naar LNG in Azië en vooral in Japan als gevolg van de kernramp van Fukushima in 2011. Dat dreef de prijs van LNG op waardoor het in Europa een stuk duurder werd dan bijvoorbeeld Noors en Russisch aardgas per pijpleiding. De meeste LNG in de wereld ging dus richting Azië. Hoewel ons business model op zich een stabiele basis heeft in langetermijncontracten voor de verkoop van capaciteit aan onze klanten hebben we als bedrijf natuurlijk ook op die marktverandering ingespeeld. Door meer te investeren in onze hub-functie en daarmee onze klanten te accommoderen. Dus door de terminal ook geschikt te maken voor het laden van tankschepen met LNG dat eerder door een ander tankers is aangevoerd. Van deze backload mogelijkheid hebben onze klanten er de afgelopen tijd veel gebruik gemaakt."
Hoe zit het met de benuttingsgraad van de terminal en waar gaat die LNG nu heen?
"Die backloads zijn puur een handelsactiviteit van onze klanten. LNG komt per tankschip binnen, wordt een paar dagen of weken in een opslagtank weggezet en vertrekt dan weer in een andere tanker naar elders in de wereld. Er zit continu beweging in. Overslag direct van de ene naar de andere tanker doen we ook. Onze drie opslagtanks, met elk een capaciteit van 180.000 m3 , zitten gemiddeld zeg voor de helft vol. Daarvan heeft ongeveer 85% betrekking op die tradingfunctie en 10% op levering aan het gasnet. De rest betreft small scale LNG. Dat is een belangrijke opkomende tak: het gaat daarbij om de levering van LNG in relatief kleine hoeveelheden als schoner brandstofalternatief voor vrachtwagens en schepen. Sinds 2014 zit onze doorvoer flink in de lift. Over de eerste helft van 2015 verdubbelde die."
Zet die groei door?
"Ja, die zette tot en met november door en ik verwacht dat die trend volgend jaar aanhoudt. Dat heeft te maken met de prijs van LNG in Azië die sinds begin dit jaar daalt en dus toe beweegt naar het gasprijsniveau hier in Europa. De prijs van LNG komt verder onder druk omdat in Australië en de VS extra LNG-productiecapaciteit wordt bijgebouwd, naast de bestaande capaciteit in Qatar, Maleisië, Nigeria en Trinidad. De verwachting is dat de vraag in Azië nog wel wat zal stijgen, maar onze indruk is toch dat er meer exportcapaciteit bijkomt dan dat de vraag naar LNG toeneemt. Dit betekent normaal gesproken dat LNG voor Europa prijstechnisch steeds aantrekkelijker wordt."““Subsidieer in Oost-Europa niet de bouw van nieuwe LNG-terminals maar bedien landen daar via een pijpleiding vanaf hier””
Hoe speelt u daar als bedrijf op in?
"De partijen die bij ons capaciteit hebben gekocht, kunnen uiteindelijk ook besluiten die extra capaciteit nog even niet te gebruiken. Of er komt zoveel LNG op de markt dat de prijs ervan wereldwijd daalt. Dan is het natuurlijk interessant om te zien in welke mate dat gebeurt ten opzichte van de prijs van het aardgas dat we in Europa on shore hebben en van de prijs op de TTF (Nederlandse gashandelsplaats) voor gas dat uit het Groningenveld komt. De markt heeft nog geen eenduidig antwoord op die vraag."
Hoe ziet u dan de toekomst van Gate terminal?
"De huidige situatie biedt kansen. De conclusie die ik eruit trek is dat we als bedrijf klaar moeten zijn voor welke kant de markt ook op beweegt, zodat we onze klanten niet teleur hoeven stellen. We zorgen dus dat we de steeds de plannen klaar hebben liggen, zodat we op het moment dat het relevant is op een ontwikkeling kunnen inspringen. Zo kijken we nadrukkelijk ook naar uitbreiding van de terminal met een vierde opslagtank. Daarmee zou onze doorzetcapaciteit van nu 12 miljard m3 met een derde toenemen. Maar zo'n stap moet natuurlijk wel gebaseerd zijn op de behoefte bij de klanten - zij zijn tenslotte degenen die de capaciteit kopen - en de basis vormen voor een eventuele business case."
Uw voorganger Dick Meurs zei medio dit jaar dat LNG voor heel wat partijen in Europa inmiddels een haalbaar alternatief is geworden?
"Daar bedoelde hij de transportsector mee, dus de tankwagens die we hier laden en vrachtwagens die op LNG rijden en die tanken bij het groeiend aantal tankstations in het land waar dat kan. En hij doelde ook op kleine off grid verbruikers zoals lokale industrieën die niet zijn aangesloten op het aardgasnet en een eigen LNG-tank hebben. En hij bedoelde de scheepvaart die vanuit Brussel aangescherpte regels opgelegd krijgt om minder zwavel uit te stoten. Dat maakt het voor schepen aantrekkelijk om van stookolie over te schakelen op schonere brandstoffen. Dat maakt LNG tot een goed alternatief."
Daarom heeft Shell als nieuwe klant van Gate terminal in oktober de opslagcapaciteit van RWE overgenomen?
"E.On, Dong, Eneco en EconGas zijn nog steeds klant en Shell kwam er bij in de plaats van RWE. Met Shell als klant zijn we heel blij, want dat bedrijf is zeer actief in deze markt en onderschrijft vooral het kleinschalig gebruik van LNG, met name als brandstof voor schepen. Behalve opslagcapaciteit in onze tanks, krijgen Shell en eventueel andere klanten volgend jaar de beschikking over een speciale laadpier voor het laden van kleinere LNG-tankers die gewone schepen die op LNG varen van brandstof voorzien. Die LNG break bulk terminal is nu in aanbouw naast de bestaande Gate terminal. Shell laat daarvoor een speciaal LNG-bunkerschip bouwen."
De Europese Commissie komt volgend jaar met een nieuwe LNG-strategie en polste daarvoor onlangs de lidstaten. Had Gate terminal een zegje in de Nederlandse inbreng?
"Wij hebben zelf bij de EU aangegeven dat we voor het behoud van een gelijk speelveld zijn. Een onderdeel van die consultatie is dat de Commissie wil dat LNG ook beschikbaar komt in afgelegen gebieden met minder toegang tot het aardgasnet, zoals in landen in Oost-Europa. De vraag is dan of je daar met subsidie ook een LNG-terminal neerzet of dat je ervoor zorgt dat er meer pijpleidinginfrastructuur komt zodat die gebieden door bestaande ongesubsidieerde terminals kunnen worden bediend. Wij zijn voor die laatste optie. De LNG-markt is een grote transparante markt waar zich zowel particuliere bedrijven op bewegen als staatsbedrijven. Wij denken dat het niet nodig is om daar nog grote stimuleringsmaatregelen op te zetten. Die markt zoekt dat zelf wel uit. Mocht er toch subsidie komen, dan zou die voor iedereen moeten gelden."
In hoeverre vormt het plan van Gasunie en Groningen Seaports voor een LNG-terminal in Eemshaven een bedreiging voor Gate terminal?
"Ik beschouw zo'n terminal, gezien de specifieke ligging van de Eemshaven ten opzichte van het Gasunienet in het noorden, eerder als een aanvulling op Gate terminal."
Het CBS meldde dat Nederland voor het eerst sinds het begin van de gaswinning in Slochteren meer aardgas in- dan uitvoert. Welk deel van ons gasverbruik kan Gate terminal met LNG afdekken?
"Gate terminal is er zoals gezegd niet alleen voor de Nederlandse markt. Klanten als Dong en Econgas zijn via de gasrotonde ook actief buiten Nederland. Maar zoals ik in het begin zei is Gate terminal ooit allereerst gebouwd om LNG goedkoop naar Nederland te brengen. Die functie kunnen we dus wel degelijk vervullen. Met onze huidige doorvoercapaciteit kunnen we een kwart tot een derde van het nationale gasverbruik afdekken. Doorslaggevend daarbij is wat de prijs van LNG doet ten opzichte van die van gas. Ik waag mij niet aan voorspellingen, maar de vraag- en aanbodverhoudingen zijn aan het verschuiven. Overigens, alleen al de beschikbaarheid van LNG-capaciteit is van groot belang voor de diversificatie van gasaanvoer."