Pieter van Geel: "Langdurige verplichtingen zijn niet de bedoeling voor Financiën"
Volgens velen hebben we binnenkort een nieuw kabinet. Wat dat allemaal voor ons land gaat betekenen, valt voorlopig onder wat ‘radiostilte' is gaan heten. Raar begrip, maar ja.
Velen zijn terecht nieuwsgierig wat een nieuw kabinet gaat betekenen voor het beleid ten aanzien van energie en klimaat. En die nieuwsgierigheid is zeker terecht. Vooral omdat de vijf kabinetten van de afgelopen tien jaar telkens weer met nieuw beleid, nieuwe regels kwamen.
Geen wonder dat steeds door velen gevraagd wordt naar zekerheden op de langere termijn. Consistentie. "Zo is er geen goed betrouwbaar investeringsklimaat te creëren", luidt het dan. Elke commissie komt met dit soort adviezen. Er wordt graag verwezen naar Duitsland, waar het langere termijnbeleid beter verankerd zou zijn. De vraag is of in de Nederlandse situatie meer consistent op de lange termijn gericht beleid gevoerd kan worden.
Om maar met de conclusie te beginnen: alleen in beperkte mate en zonder zekerheden. Of zoals mijn moeder pleegt te zeggen: de enige zekerheid ligt op het kerkhof. Daar is een aantal redenen voor aan te geven.
Allereerst hebben wij nu eenmaal een parlementaire democratie met gemiddeld om de drie jaar verkiezingen. Nieuwe coalities kunnen beleid wijzigen zo veel ze willen. Regels, wetten, subsidies, et cetera: alles kan anders en vaak gebeurt dat ook. Ik roep alleen al de totstandkoming van de Rijksbegroting 2013 in herinnering. Daar zitten de vingerafdrukken van wel vier coalities aan.
Als oplossing wordt wel genoemd dat de overheid veel langdurigere contracten met bedrijven en burgers moet gaan sluiten, waardoor meer rechtszekerheid ontstaat. Met een doorloop van tien jaar of meer.
Dat gebeurt ook wel, maar met mate. De krachten om dit niet te doen zijn binnen de departementen sterk. Dit vooral bij bezuinigingen, en dat is natuurlijk het perspectief voor de komende jaren. Men wil langdurige verplichtingen verminderen om evenwichtig te kunnen snijden in budgetten. Vanuit de logica van departementen met een verantwoordelijkheid voor meerdere beleidsterreinen, zijn langdurige verplichtingen ook niet de bedoeling. En anders ligt het departement van Financiën wel dwars. Dat is helemaal wars van langdurige verplichtingen waar niets meer mee kan gebeuren.
Zijn er dan geen lichtpuntjes of mogelijkheden tot een meer consistent beleid?
Een lichtpuntje is Europa. Helder vastgelegde richtlijnen zijn niet zo gevoelig voor politieke turbulentie in een bepaald land. Die richtlijnen werken als een soort ingebouwde stabilisatoren.
En verder ligt de bal voor consistentie voor een groot deel bij de bedrijven, instellingen en maatschappelijke organisaties.
Eenheid in visie en optreden vermindert de kans op zwalkend beleid van de politiek en de overheid. In de hitte van de dag zoeken ook politici naar vastigheden in de vorm van maatschappelijke consensus, zodat ze niet handelen met de waan van de dag als kompas.
Pieter van Geel
Pieter van Geel is voormalig staatssecretaris van milieu. Tegenwoordig is hij vice-voorzitter van het CDA en heeft hij diverse adviesfuncties in het bedrijfsleven. Ook was hij fractievoorzitter van het CDA.
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium