Jan Paul van Soest: "De historie doet vermoeden dat het zo zal lopen"
Windturbines in speciaal daarvoor gekapte stukken bos en in de Waddenzee, zonneparken in de plaats van weides met broedende kieviten en grutto's. Energietransitie ten koste van natuur dus. Maar waar doen we het allemaal voor? Toch ook om ecosystemen en biodiversiteit te beschermen tegen opwarming die de natuur niet bij kan houden?
Discussie 1
Verschillende mensen vroegen me of ik het nou echt meende, mijn kritische opmerkingen over het zonnepark op Ameland, in mijn Energiepodium-column van maart. Ja, ik meen het. Ik vind het niet verdedigbaar dat een weiland waar kieviten en grutto's broedden wordt ingeruild voor zonnecellen. Nota bene met steun van het Waddenfonds, en terwijl nog honderdduizenden daken onbenut zijn, en zonder adequate compensatie van het biodiversiteitsverlies door de verandering van landgebruik.
Discussie 2
Onlangs ben ik enkele malen aangesproken op windenergie. Dat het zo lastig is geworden wind op land te realiseren, en wat ik ervan vond als windturbines in bosgebieden in plaats van in de bewoonde wereld zouden komen. Dat zou voor de beheerders van de bossen een interessante inkomstenbron kunnen zijn. De natuur moet toch ook zijn eigen 'verdienmodel' hebben? Tja, wat heeft onze economie aan de natuur als deze haar eigen broek niet eens kan ophouden? En trouwens: wie in zo'n bos loopt ziet die turbines amper, omdat ze door de bomen aan het zicht worden onttrokken. Win-win voor wind, toch? Of ik daar 's over wilde gaan nadenken.
Dat ben ik gaan doen. Niet alleen over ‘wind in bos', maar ook over ‘zon op wei'. En over zonneparken in speciaal daarvoor kaalgekapte stukken bos waar toch niemand komt. En over windturbines in de Waddenzee, plaats genoeg toch?
““Enkele voorstanders van Ameland-project leggen zelfde dedain voor de natuur aan de dag als de klassieke projectontwikkelaar””
Onvermijdelijk
Vreemd: er woedde destijds een stevige discussie, en terecht, over het gebruik van landbouw- en/of natuurgrond voor de productie van bioenergie, maar omzetten van landbouw- en/of natuurgrond voor de productie van zonne-energie gebeurt zonder enige vorm van reflectie of debat. Enkele van de voorstanders met wie ik naar aanleiding van het Ameland-project in discussie ben geraakt, leggen een zelfde dedain voor de natuur aan de dag als de klassieke projectontwikkelaar die een stuk veenweidegebied bouwrijp wil maken. Het argument is nu: "Zonne-energie is nu eenmaal onvermijdelijk, we hebben gewoon heel veel hectares nodig voor de energietransitie, en niet elk grassprietje heeft natuurwaarde". Inderdaad zoals ik in mijn column schreef: "Het kost een paar grutto's, maar dan heb je ook wat".
Risico
Deze twee discussies wijzen erop dat zich een stevig risico aandient: het risico dat ten koste van niks mag gaan, niet ten koste van mensen of de economie, maar wel ten koste van de natuur. De historie doet vermoeden dat het zo zal lopen. Milieubeleid stuitte altijd op verzet: want de concurrentiepositie, want de economie, want China, want ja maar, en want och heden. Zure depositie, het ozongat, geëutrofieerde meren, ze werden pas aangepakt toen maatregelen in de prijsklasse gratis tot geld toe bleken te vallen.
Weerloos
Tot voor kort wilde ook niemand aan klimaatbeleid: ja maar en och heden. De conferentie in Parijs eind vorig jaar betekende een doorbraak qua probleemerkenning, maar elke concrete maatregel stuit nog op stevig verzet. Klimaatbeleid moet, maar niet ten koste van de economie. Maar nu blijkt er toch nog ergens een sector te zijn die zijn stem niet verheft: de natuur. Ecosystemen. Biodiversiteit. Plantjes en diertjes. Alles van waarde is weerloos, dus als niemand de rekening van klimaatmaatregelen wil dragen, dan moet de natuur kennelijk maar het kind van de rekening zijn.
Maar waar deden we het allemaal ook alweer voor? Toch ook om ecosystemen en biodiversiteit te beschermen tegen een mate en snelheid van opwarming die de natuur niet bij kan houden? En dan zouden maatregelen wel ten koste van de natuur mogen gaan? Hm, daar wou ik me dan maar eens tegen gaan verzetten.
Jan Paul van Soest is partner bij De Gemeynt, samenwerkingsverband van adviseurs, denkers en entrepreneurs, http://www.gemeynt.nl/