Jan Paul van Soest: "Waarom luiden scenarioschrijvers bij oliemaatschappijen de noodklok niet bij hun eigen CEO?"
Op het internet is ‘ie nog te vinden, de briljante cartoon "Fokke en Sukke lekken alvast het volgende klimaatrapport". Ze lezen voor: "De opwarming van de aarde .... wordt best wel heel erg zeer waarschijnlijk door de mens veroorzaakt". De prent verscheen in 2007, pal na publicatie van het IPCC-klimaatrapport in dat jaar. Eind september komt het volgende rapport, althans deelrapport I dat de natuurwetenschappelijke in kaart brengt. Als we de berichten van persbureau Reuters en de New York Times over de concept-samenvatting voor beleidsmakers mogen geloven, hebben Fokke en Sukke gelijk gekregen: het is best wel heel erg zeer waarschijnlijk, of in IPCC-termen: meer dan 95% zeker, dat de door de mens veroorzaakte stijging van de CO2-concentratie de boosdoener is.
We zullen in de komende 2 maanden nog ongetwijfeld de nodige ketelmuziek horen van het klimaatstruisvogelgilde, maar zelfs ExxonMobil, jarenlang grootfinancier van de Amerikaanse twijfelindustrie, heeft de draai gemaakt en noemt de stijgende CO2 nu een beduidend risico.
De boodschappen ‘ja, het klimaat verandert' en ‘ja, CO2 is de boosdoener' zijn zo bezien niet zo interessant, want al lang bekend. Interessanter is wat het IPCC zegt over de snelheid waarmee de veranderingen zich voltrekken, over de omvang van de effecten en over de vraag waar deze met name zullen optreden.
Naar het zich laat aanzien wordt de schatting van de zeespiegelstijging deze eeuw naar boven bijgesteld, naar 29 à 82 cm (was: 18 à 59 cm). Dat zal ook geen verrassing zijn: in het vorige IPCC-rapport hebben de wetenschappers de bijdrage van ijsmassaverlies van Groenland en Antarctica amper meegerekend. Hoewel evident was dat deze factoren begonnen aan te tikken, durfde het IPCC kwantificering niet aan. Deze prudentie is overigens in lijn met de voorzichtige aard van het IPCC, en van de (klimaat)wetenschap in het algemeen, dat liever met onderschattingen dan met overschattingen naar buiten komt. De algemene perceptie is echter dat het IPCC ‘alarmistisch' zou zijn. Nee dus, dat beeld is afkomstig van de twijfelindustrie.
Nog wat behartenswaardigheden uit het komende IPCC-rapport. De mensheid is bezig de planeet in een geheel nieuwe toestand te brengen. Een groot deel van deze veranderingen zijn op menselijke schaal gesproken onomkeerbaar. Een opwarming van meer dan 2 graden maakt smelten van landijs een wijd verspreid fenomeen. Extreme hittegolven nemen toe. De zeespiegel stijgt ook na 2100 door, ook als de CO2-uitstoot sterk wordt gereduceerd, tot op langere termijn 5 à 10 meter hoger dan nu. De verzuring van de oceanen zet door, en ondermijnt de productiviteit van mariene ecosystemen.
U haakt af. Iedereen haakt af. Dit soort boodschappen kunnen we, aldus de gamma-wetenschappen, amper verteren. Hoe anders is de verbijsterende kloof te verklaren tussen wat in de wetenschap bekend is, en opvattingen in het publiek en de politiek? Een recente poll wees bijvoorbeeld uit dat het publiek denkt dat we ons pas bij een gemiddelde aardopwarming van een graadje of 8 (acht!) zorgen hoeven maken.
Intussen beginnen zelfs koele-kikkerwetenschappers zeer bezorgd tot paniekerig te worden van de effecten die nu al optreden, om over de effecten van meer dan 2 graden temperatuurstijging nog maar te zwijgen. Maar daar gaan we linea recta naar toe, en overheen. Ook uit de recente Outlook van ExxonMobil kan worden afgeleid dat de wereld op een koers ligt van 3 - 5 graden temperatuurstijging.
Dat roept de vraag op waarom de outlook-bouwers bij Exxon, of eerder de scenarioschrijvers bij IEA en Shell, niet zelf in paniek raken. Werken daar geen mensen van vlees en bloed? Roepen hun eigen toekomstbeelden geen emoties op? Waarom luiden zij niet de bel bij de eigen CEO: dit gaat fout!? Al is het maar uit eigenbelang: bij een dusdanige klimaatverandering komt de fossiele brandstoffenindustrie geheid in zwaar weer, letterlijk en figuurlijk. Maar waarschijnlijk kampen de scenario- en outlook-bouwers met het zelfde euvel als iedereen: het is in wezen onvoorstelbaar wat een paar graden klimaatverandering betekent. Daaraan zal ook het nieuwe IPCC-rapport vermoedelijk niets kunnen veranderen. Zou het IPCC langzamerhand niet eens een special report over de kloof tussen de wetenschappelijke kennis en de maatschappelijke en politieke percepties moeten uitbrengen?
En overigens ben ik van mening dat de motie-Neppérus (31 793, nr. 54) herroepen moet worden.
Jan Paul van Soest
Partner, De Gemeynt