Duurzaamheidspromotor Maurits Groen: "Haal voor energietransitie nu alles uit de kast"
Bij praten over verduurzaming van de energievoorziening is ‘als' taboe voor duurzaamheidspromotor Maurits Groen. De volgens dagblad Trouw duurzaamste Nederlander van 2015 wil het dan alleen hebben over ‘wanneer'. Op de conferentie ‘Game Changers' van netwerkplatform Young Energy Professionals onlangs in Utrecht, legde ‘Mr Green' uit dat we geen tijd meer te verliezen hebben en de omslag naar 100% duurzaam zo snel mogelijk moeten maken. Energiepodium sprak met hem.
Wat is zo snel mogelijk?
"Binnen vijftien jaar, punt! Iedereen praat nu over 2050 maar dat is veel te laat willen we als mensheid met onze CO2-uitstoot binnen de grenzen blijven van wat acceptabel is voor het klimaat. Ik heb bij ons op kantoor het woord ‘als' verboden. Ik wil met mensen alleen nog maar praten over ‘wanneer'. Dan stel je namelijk onmiddellijk de vraag wat je moet doen opdat iets dan en dan is gerealiseerd. En het kan ook binnen vijftien jaar. We hebben de techniek. Probleem is dat energie in de zin van CO2 nu nauwelijks wat kost. Verontreinigen mag haast gratis. Er is amper een incentive voor duurzaam. Op het moment dat je die uitstoot wel echt inprijst, worden duurzame initiatieven spectaculair sneller concurrerend. Daar moeten we dus naar toe."
De onlangs opgerichte Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) gaat wel uit van een geleidelijke transitie, waarbij fossiel tot 2050 uitfaseert?
"Daar ben ik het dus helemaal niet mee eens. Ik ben voor een zeer ernstige versnelling. Geen stapjes, maar hink-stap-sprongen! Het is gewoon onverantwoord dat bedrijven die al duurzaam zijn nu gestraft worden doordat ze een concurrentienadeel hebben vergeleken met vervuilers. Bovendien is er qua duurzame energiebronnen nog van alles in ontwikkeling. Windenergie is in tien jaar tijd veel goedkoper en efficiënter geworden, zonnepanelen zijn tachtig procent in prijs gezakt. En er spetteren nog steeds nieuwe energietechnieken uit de grond. In het verleden bleek ook dat telkens als er serieus werd gekeken naar mogelijkheden om te verduurzamen, dat veel sneller kon dan dat iedereen tot dan toe dacht. Het IEA (Internationaal Energie Agentschap) wordt nu het verweten dat het 25 jaar lang die mogelijkheden systematisch veel te laag heeft ingeschat. Waardoor het haast een selffulfilling prophecy werd, doordat investeerders ook minder geneigd waren er verder actief in te worden."
Welke boodschap heeft u met uw benoeming tot vaandeldrager van de groene zaak voor beleidsmakers?
"De overheid kampt met een soort koudwatervrees. Die handelt nog steeds vanuit het idee dat bedrijven moeten worden overtuigd om te investeren in verduurzaming. Terwijl veel grote bedrijven al lang hebben begrepen dat ze hun business model moeten vergroenen en daar ook al druk mee bezig zijn. Op de klimaattop in Parijs roepen ze regeringen op hele strikte maatregelen af te kondigen, zodat ze eindelijk eens beloond worden voor hun groene gedrag. Die willen wereldwijd een level playing field, maar dan twee niveaus hoger. Dus mijn boodschap aan de overheid luidt: laat die terughoudendheid varen en haal nu eens echt alles uit de kast. Want de urgentie is hoog en ik denk dat er dan veel meer mogelijk is. En steek al je geld in energiebesparing en verduurzaming. Dus vergeet ook schaliegas en opslag van CO2."
En het Energieakkoord dan?
"Dat is een heel bescheiden begin. Maar het Nederlandse energiebeleid als zodanig vind ik volstrekt irrationeel. Nu stromen er jaarlijks nog miljarden aardgasbaten de schatkist in, die we om zo te zeggen in eigen kring kunnen besteden. Maar over een jaar of twintig komt het gas uit Rusland en moeten we Poetin dus miljarden betalen. Dat is dan een structurele aderlating van enorme omvang voor de Nederlands economie. Den Haag geeft er totaal geen blijk van dat zij dat beseft. Dat noem ik echt met oogkleppen op lopen."
Schort het de duurzaamheidssector aan overtuigingskracht richting Den Haag?
"Het is ook een sector die nog in de kinderschoenen staat, weinig middelen heeft en dus ook niet de capaciteit om een krachtige lobby te organiseren. Al begint dat er met de NVDE nu wel van te komen. Terwijl VNO-NCW met verduurzaming nooit voorop heeft gelopen, maar wel kind aan huis is bij EZ. Dat dit ministerie de belangen van de traditionele energiebedrijven ernstig laat meewegen bij de beoordeling van beleidsvoornemens is ook niet zo raar als je weet dat de Nederlandse overheid voor zo'n 20 procent van zijn inkomsten afhankelijk is van fossiele energie. In Brussel gaat het er trouwens ook zo aan toe. Een recent onderzoekje liet zien dat de Eurocommissaris voor energie en klimaat ongeveer iedere werkdag in het jaar een energiebedrijf uit de fossiele hoek over de vloer krijgt, terwijl hij in die zelfde tijd de duurzame sector minder dan dertig keer spreekt."
Heeft u een recept tegen verzet van omwonenden die tegen plaatsing van bijvoorbeeld een windmolen in hun blikveld zijn?
"Dat niet-in-mijn-achtertuin verhaal krijg je als mensen geen enkele betrokkenheid hebben bij wat er dan voor hun gevoel vlak voor hun neus wordt gedumpt. Je moet bij zo'n project juist rekening houden met dat mensen mondig zijn en ze er dus wel bij betrekken. En ook zorgen dat ze erin kunnen participeren. Dan voelen ze zich deel van een verantwoorde energievoorziening en halen ze nog een goed rendement op hun spaargeld ook. Zelf ben ik nu in Limburg bezig met een project waarbij we twee grote windturbines willen gaan neerzetten. Dat willen we ook doen in samenwerking met de omgeving. Dat die aanpak werkt, zie aan al die boeren die een windturbine op hun erf hebben staan. Die zijn daar gewoon heel blij mee."
Maurits Groen is mede-oprichter van het bedrijf WakaWaka dat zonnelampjes en -telefoonopladers ontwikkelt waarvan er inmiddels meer dan 200.000 zijn verspreid in ontwikkelingslanden en rampgebieden. Zijn communicatiebureau MGMC adviseert sinds 1982 bedrijven over duurzaam ondernemen. In aanloop naar de VN Klimaattop in Parijs organiseerde hij de Groene Top Trein die op vrijdag 27 november door Nederland reed, vol met reizigers met duurzame ideeën voor het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.