John Kerkhoven: "De huidige marktordening is niet meer geschikt voor de nieuwe situatie op de elektriciteitsmarkt"
In het Energietransitiemodel hebben we samen met ECN zo goed mogelijk de gevolgen van het Nationale Energieakkoord weergegeven. Dit scenario kan hier worden geladen.
In dit scenario wordt nog geen rekening gehouden met de uitbreidingsplannen van Tennet van 4.500 megawatt interconnectiecapaciteit met Duitsland naar 6.500 - 8.500 megawatt in 2020. En ook niet met de opschaling van de Duitse wind- en zoncapaciteit naar in totaal 100 gigawatt. Je kunt dit scenario, waarin we de effecten van het Nationaal Energieakkoord optellen bij de plannen van TenneT en Duitsland, hier vinden.
Als gevolg van het Nationaal Energieakkoord, de plannen van TenneT en de Duitse Energiewende komt er zoveel zon- en windelektriciteit beschikbaar voor Nederland dat we in 2020 1.000 tot 1.500 uur per jaar een stroomprijs van nul of lager zullen hebben als alle plannen doorgaan.
Dit is mijns inziens goed nieuws, want dit zal leiden tot veel innovatie en nieuwe economische activiteit. Maar er zijn ook grote negatieve effecten te verwachten. Door de lage CO2-prijs en de lage kolenprijs zullen in dit scenario alle gascentrales structureel verliesgevend zijn tussen 2014 en 2020. Onderstaande tabel geeft een impressie van wat het model uitrekent voor dit scenario.
Uitleg:
Coal CHP: combined heat and power: zowel de warmte als stroom wordt gebruikt in
een kolencentrale, voor hogere efficiëntie
Coal IGCC: integrated gasification combined cycle: kolenvergassing
Gas CCGT: combined cycle gas turbine: een efficiënte gasturbine die optimaal gebruik maakt van warmte
Stel, omdat ze verliesgevend zijn, dat we alle gascentrales daadwerkelijk sluiten tussen 2014 en 2020. Wat gebeurt er dan? Het eerste gevolg van deze sluiting is natuurlijk dat de producenten van kolen- en kernenergie meer geld kunnen verdienen. Maar het tweede orde effect is dat we dan binnen Nederland niet meer een situatie kunnen opvangen als de zon niet schijnt en de wind niet waait. In andere woorden: de kans dat het licht regelmatig uitgaat als de ons omringende landen niet bijspringen is dan 100 procent.
““Mijn beste inschatting is dat we ergens rond 2017/2018 de eerste black-outs in Noordwest-Europa zullen hebben in de maanden januari of februari, aan het begin van de ochtend””
Als wij in Nederland geen zon en wind hebben, is het waarschijnlijk dat landen om ons heen in dezelfde situatie zitten. Het is dan ook maar de vraag of we dan op de hulp van onze buren kunnen rekenen. We komen steeds vaker situaties tegen waarin de reservecapaciteit voor stroomopwekking bijna opgebruikt wordt. De eerste momenten in de winter dat het spannend begint te worden, zijn al geweest.
Wanneer gaan de black-outs voor het eerst plaatsvinden? Ik weet het niet. Maar mijn beste inschatting is dat we ergens rond 2017/2018 de eerste black-outs in Noordwest-Europa zullen hebben in de maanden januari of februari, aan het begin van de ochtend. De huidige marktordening is niet meer geschikt voor de nieuwe situatie die aan het ontstaan is in de elektriciteitsmarkt. We zullen snel met ideeën moeten komen hoe we ons elektriciteitssysteem dan wel willen inrichten.
Nu al zullen we moeten gaan nadenken over hoe we ons elektriciteitssysteem en de bijbehorende marktordening gaan inrichten. Want dat we tegelijkertijd afstevenen op mooie economische kansen en desastreuze black-outs, is zeker.
John Kerkhoven is Managing Partner bij Quintel Intelligence en het brein achter de site www.energietransitiemodel.nl, de plaats waarop iedereen zijn eigen scenario kan maken voor het energiebeleid van de toekomst.