Joris Wijnhoven: "Greenpeace verwacht van politiek controleerbare keuzes"
Een jaar of zes, zeven geleden, toen het politieke debat nog niet zo gedomineerd werd door populisten van diverse politieke komaf, was er in Den Haag nog flink verzet tegen wat meer inhoudelijk georiënteerde politici fact free politics noemden. Zij verzetten zich tegen het groeiende leger partijen die het zo nauw niet namen met feiten en cijfers. Voor wie effectbejag en simpel bekkende, steeds platter wordende boodschappen de maat der dingen was. Van de stroming die zei: wetenschap is ook maar een mening.
Te weinig
Ik weet niet of ze er nog zijn, maar je hoort ze te weinig, dat soort politici. Sterker nog, het CDA, dat zich vroeger lieten voorstaan op financiële degelijkheid, overweegt serieus om zijn verkiezingsprogramma niet meer te laten doorrekenen door de planbureaus. Ze twijfelen aan de accuratesse van de gebruikte modellen. Dezelfde geluiden hoor je bij D66, SP, GroenLinks en PvdA.
Betreurenswaardig
Hoewel de soep wellicht minder heet gegeten wordt dat hij wordt opgediend, is dat een betreurenswaardige tendens. Op zich hebben de partijen legitieme redenen waarom ze de modellen die de planbureaus hanteren betwisten. Zo is het best gek dat investeringen in onderwijs en onderzoek in die modellen nul werk of economische groei opleveren. En het is ook best gek dat kortere files negatief uitpakken, want in de redenering van de planbureaus is er dan sprake van vermeden autokilometers, wat als welvaartsverlies gezien wordt.
“"Zeker in het energiedebat is het cruciaal dat politieke keuzes uitgebreid worden doorgerekend om simplistische oplossingen te ontmaskeren"”
Armoe
Maar dat neemt niet weg dat omwille van de vergelijkbaarheid van verkiezingsprogramma's de doorrekening of financiële, sociale en milieueffecten een must is. Een externe check op het realiteitsgehalte én de gevolgen van de gekozen maatregelen is daarbij onmisbaar. Wat dat betreft is het onverteerbaar dat de rol die het Planbureau voor de Leefomgeving speelt bij het beoordelen van verkiezingsprogramma's steeds kleiner wordt. Niet in de laatste plaats omdat er steeds meer bezuinigd wordt op het doen van onderzoek naar milieueffecten, heeft het PBL slechts een soort marginale toets op de meest cruciale milieueffecten in de aanbieding. Wat een armoe. Juist in ons drukke land, waarin gevochten wordt om elke meter natuur en open landschap, schone lucht en kwaliteit van leven, zou je zo precies mogelijk willen weten hoe gemaakte keuzes uitpakken. Als je die nuance niet wilt opzoeken, geef je ruim baan aan populisten.
Cruciaal
Zeker in het debat over energie is het cruciaal dat politieke keuzes uitgebreid doorgerekend worden om simplistische oplossingen te ontmaskeren. Wie wind op zee te duur vindt, kan zijn klimaatdoelen wel op zijn buik schrijven. Wie nog gelooft in kernenergie, moet in zo'n doorrekening de rekening gepresenteerd krijgen. Idem voor zon-monomanen, die denken alle duurzame-energiedoelen met panelen te kunnen behalen. Lieden die denken weg te komen met lippendiensten aan het klimaatverdrag van Parijs, zonder de bijbehorende harde acties, kunnen alleen met een fatsoenlijke doorrekening ontmaskerd worden.
Harde keuzes
Zeker, wij zijn bij Greenpeace niet vies van een pakkende oneliners. Maar niemand kan ons betichten van fact free politics. Greenpeace werkt sinds jaar en dag met het door het Duitse Centrum voor Lucht- en Ruimtevaart doorgerekende Energy [R]evolution Scenario. Daarin maken we harde keuzes over verschillende energiebronnen, CO2-opslag, kernenergie en energiebesparing en laten we, voor iedereen controleerbaar, zien hoe onze ideeën uitpakken. Het lijkt me niet teveel gevraagd dat we van politieke partijen, die uiteindelijk de knopen doorhakken, hetzelfde verwachten.
Joris Wijnhoven is Campagneleider Klimaat en Energie bij Greenpeace Nederland