"Energiebelangen beschermen lastiger dan voorheen."
#robdewijk
Gelukkig lijdt de energievoorziening in Europa niet onder de Arabische Lente. Goed, er komt nauwelijks meer olie uit Libië. Maar het aandeel van dit land op de wereldolievoorziening is zo beperkt dat de effecten kunnen worden opgevangen. Met de gasvoorziening is het niet veel anders. Een grote producent als Algerije blijft stabiel en een land als Nederland krijgt überhaupt geen gas uit dat land.
Niks aan de hand zult u zeggen. Schijn bedriegt. Want de strategische dimensie van de Arabische Lente blijft in het publieke en politieke debat buiten schot. Alleen al de term ‘Lente'. Daar blijkt meer hoop dan realisme uit. Zeker, uiteindelijk zal daar wel een vorm van democratie ontstaan. Het is alleen de vraag wanneer en door welk dal die landen eerst moeten gaan.
Deskundigen weten dat de transitie van een dictatuur naar iets wat op democratie lijkt, uiterst risicovol is. Statistisch gezien is er dan een twee keer grotere kans op een burgeroorlog of een conflict met buurlanden. Daarom is het spannend te zien hoe de relatie zich tussen Egypte en Israel ontwikkelt. Wat de interne stabiliteit van Egypte betreft zijn de voortekenen niet gunstig. Sektarisch geweld laait op, de misdaad accelereert, de economie verslechtert verder en het is onduidelijk welke rol het leger in het nieuwe Egypte wil gaan spelen.
Ook al zet de Arabische wereld stappen in de richting van democratie, de dreiging dat dit deel van de wereld langdurig instabiel wordt is levensgroot. Want de redenen waarom men de straat opging, zijn alleen maar versterkt: de jonge, relatief goed opgeleide bevolking is werkloos en ontbeert elk toekomstperspectief. Onverwachte gebeurtenissen zijn daarom onvermijdelijk.
Wat betekent dit? Het westen heeft decennialang steun gegeven aan dictators die van belang waren voor de stabiliteit van een olie- en gasrijke regio. Door die hechte band is het westen een deel van zijn legitimiteit in de hele Arabische wereld kwijtgeraakt, ook al wordt nu volop steun aan democratisering gegeven. Maar in werkelijkheid is onze invloed beperkt. En dat maakt het lastiger dan voorheen onze energiebelangen te beschermen.
Deze constatering heeft vergaande gevolgen. Ook al vallen de grote producenten van olie en gas niet om en blijft de energie stromen, de Arabische opstanden tonen onverbiddelijk aan dat economie en onze veiligheid niet los van elkaar kunnen worden gezien en dat een nieuwe aanpak nodig is. Inzet op meer energieleveranciers en verschillende energiebronnen wordt vanuit het perspectief van de leveringszekerheid een economische en veiligheidspolitieke noodzaak.
Rob de Wijk is directeur van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en professor Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden. In zijn column gaat hij in op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen.
Volg ons op Twitter: @energiepodium