Eind deze maand verschijnt de analyse van PBL met een ‘eerste schot’ voor de alternatieven voor aardgas in alle buurten van Nederland. Er lijkt een reële kans dat voor veel buurten een groen gas-scenario als aantrekkelijk(st) naar voren komt terwijl de beschikbaarheid en inzetbaarheid van groen gas per buurt zeer beperkt is. Er is een groot risico dat hierdoor een onrealistische discussie op buurtniveau wordt gestart en daarmee besluitvorming en actie wordt ondergraven: mensen gaan achterover leunen. Het groene gas komt vanzelf.
“Voorkom dat mensen achterover gaan leunen”
Wat is er aan de hand? In het Klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten bij het opstellen van de transitievisie warmte de mogelijkheden betrekken om het gasnet te laten liggen en dit te benutten voor groen gas of waterstof. Daarnaast is afgesproken dat de groen gas sector de ambitie heeft om 70 PJ aan groen gas te realiseren in 2030, waarvan een substantieel deel kan worden ingezet voor de gebouwde omgeving. Dat kan door het direct invoeden van groen gas in gasnet voor hybride warmtepomp of HR-ketels of door groen gas te gebruiken voor de piekvraag van een warmtenet.
70 PJ is heel veel voor de woningbouw. Het komt overeen met 2 miljard m3 en een CO2-reductie van 3,6 megaton. Ter vergelijking het gasverbruik in huishoudens bedraagt op dit moment ruim 8 miljard m3 en in de dienstensector bijna 4 miljard m3. 3.6 megaton is vergelijkbaar met de opgave van het klimaatakkoord van 3.4 megaton in de gebouwde omgeving. Met andere woorden, de doelstelling voor de gebouwde omgeving kan volledig worden gehaald door de inzet van groen gas.
“Stikstofprobleem bestond vorig jaar nog niet”
De 70 PJ in 2030 is afkomstig van een studie van CE van vorig jaar, ‘Contouren en instrumenten voor een Routekaart Groengas 2020-2050’ in opdracht van Groen Gas Nederland. In deze studie wordt duidelijk dat het potentieel van groen gas ook uitgaat van veel mestvergisting (het stikstofprobleem bestond vorig jaar nog niet), rioolwaterzuivering, vergassing van reststromen hout en zelfs groen gas uit aquatische algenteelt. Samengevat een mooie ambitie, maar tegelijkertijd een groot aantal zeer onzekere factoren en concurrerende toepassingen.
De groen gas productie bedraagt op dit moment volgens Groen Gas Nederland 135 miljoen m3. Dit wordt deels ingezet voor (90.000) huishoudens, deels voor mobiliteit. Het PBL heeft berekend dat het SDE budget voor hernieuwbare warmte en groen gas niet groot genoeg is om naast hernieuwbare warmte ook 70 PJ groen gas te subsidiëren. Ze verwacht dat met de beschikbare middelen de productie van groen gas kan stijgen met 5,8 PJ. Dat komt overeen met 165 miljoen m3 (PBL, Achtergronddocument effecten ontwerp klimaatakkoord gebouwde omgeving 2019). Dat is een gigantisch verschil met de beoogde 2 miljard m3.
Groen gas kan een buitengewoon waardevolle bijdrage leveren aan de energietransitie. In mijn ogen is er grote overeenstemming dat het met name nodig is in de chemische industrie, waar koolstofatomen onmisbaar zijn en voor zwaar transport. Er is enige ruimte voor groen gas in de gebouwde omgeving. Het kan worden ingezet in situaties waar alle andere oplossingen heel kostbaar zijn, zoals oude grote panden in gebieden waar ook een warmtenet heel kostbaar is. Denk hier bijvoorbeeld aan de situatie in oude monumentale binnensteden zijn.
“Gassector is drijvende kracht”
De gassector is de drijvende kracht achter de ambitie om in 2030 2 miljard m3 groen gas in te zetten in de gebouwde omgeving. Dit getal komt ook terug in de lange termijn visie van de gassector (Gasunie verkenning klimaatneutrale energievoorziening 2050, update 2018). Volgens deze studie kan in 2050 deze hoeveelheid groen gas grotendeels worden ingezet voor de gebouwde omgeving, omdat er in 2050 geen groen gas nodig is voor de industrie, de elektriciteitsopwekking en het transport. In deze sectoren zal waterstof als klimaatneutraal gas een rol spelen. Alternatief is dat waterstof een grote rol speelt in de gebouwde omgeving en het groene gas elders wordt ingezet. Mogelijk kan dit allemaal, maar het lijkt me veel te gemakkelijk om op basis hiervan nu in de gebouwde omgeving vooral in te zetten op groen gas.
“Voorkom dat energie verdwijnt uit warmtetransitie”
Volgens mij is het niet verstandig om op dit moment uit te gaan van de inzet van 2 miljard m3 gas in de gebouwde omgeving in 2030. Er is weinig fantasie voor nodig om in te zien dat dit voor de gemiddelde gemeentebestuurder gaat werken als een deus ex machina, zeker als PBL een groot aantal wijken aanwijst, waar groen gas de voorkeursoptie is. Alle energie verdwijnt dan uit de warmtetransitie. Het doel voor 2030 wordt immers gehaald. Dit moet worden voorkomen.
In plaats daarvan lijkt het me logisch om de discussie over het potentieel en de inzet van groen gas opnieuw te voeren. De logische plek daarvoor is op de eerste plaats het joint fact finding project van PBL en het SER advies dat daarop wordt gebaseerd. En daarnaast kan prima verder worden gewerkt aan de routekaart groen gas.