Hans van Cleef over de Shanghai Crude als mogelijke nieuwe mondiale benchmark voor olie
Op 26 maart startte de Chinese olie futures-markt (markt voor termijncontracten). De introductie van Shanghai Crude past in de trend dat China zichzelf steeds meer positioneert als wereldmacht. Dit uit zich onder andere in het Chinese streven om van de renminbi een mondiale reservemunt te maken. Daarnaast roert China zich steeds steviger in de grondstoffenderivatenhandel, vooralsnog vooral bij basismetalen. De introductie van olie-futures is een volgende stap in een hele reeks.
De Shanghai Crude future werd in de media aangekondigd als een nieuwe benchmark voor olie, naast de reeds bestaande twee mondiale benchmarks: West Texas Intermediate (WTI) en Brent. Het grootste verschil met de twee andere benchmarks is dat de Chinese olie-futures in renminbi worden verhandeld. De introductie stond al jarenlang gepland, en is nu dan eindelijk werkelijkheid geworden. Na slechts een paar handelsdagen is het veel te vroeg om de conclusie te trekken dat de Shanghai Crude een nieuwe mondiale benchmark is. Om die status te bereiken moet er een langere geschiedenis zijn met voldoende liquiditeit in deze futures. De eerste dagen zijn veelbelovend, maar of dit enthousiasme aanhoudt, moet blijken. Enkele van de aspecten die hierbij spelen is in hoeverre: 1) de ontwikkelingen in de Aziatische markt gereflecteerd gaan worden in de termijnprijzen, 2) de Chinese overheid de termijnmarkt zal proberen te ondersteunen/beïnvloeden, en 3) investeerders zich laten afschrikken door het tijdsverschil en kortere handelstijden.
De introductie van Shanghai Crude is om meerdere redenen interessant. Naast een typische benchmark voor de VS (WTI) en Europa/Midden-Oosten (Brent), is het een potentiële benchmark waarin de specifieke ontwikkelingen van de oliemarkt in Azië tot uiting komen. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat de richting van de olieprijs de afgelopen jaren vooral gedomineerd werd door aanbodfactoren. De Aziatische markt kenmerkt zich juist door een vooral aanhoudend stijgende vraag naar, en dus import van, olie. De mogelijke disruptieve aanbodfactoren komen vooral uit de VS, Europa en het Midden-Oosten. De kans dat de prijs van Shanghai Crude daarom alsnog de ontwikkeling van de WTI en Brent prijs volgt, is dan ook aanzienlijk. Tijdens de eerste handelsdagen lag de koers ongeveer USD 1/vat boven WTI, en ruwweg USD 2/vat onder de prijs van Brent olie.
“De oliehandel in US dollars kan met deze futures volledig worden omzeild”
Een ander aspect is de invloed van geopolitieke spanningen op de olieprijs. Ook dit soort spanningen komen vooral tot uiting via de aanbodzijde van olie. Geopolitieke issues kunnen immers leiden tot productiestoornissen/ -beperkingen, en/of exportbelemmeringen. De angst voor mogelijke tekorten uit zich dan in een risicopremie die de prijs van de desbetreffende benchmark verhoogt. Zoals aangegeven wordt de Shanghai Crude future, in tegenstelling tot de meeste grondstofmarkten, verhandeld in renminbi, en niet in Amerikaanse dollars. Daarmee vormt het een interessant alternatief voor handelaren en marktspeculanten. De oliehandel in US dollars kan met deze futures volledig worden omzeild.
Stel bijvoorbeeld dat de VS half mei besluit om het nucleaire akkoord met Iran eenzijdig op te zeggen en daarbij nieuwe sancties aan te kondigen. Dit is een scenario omdat de Amerikaanse president Trump geen voorstander is van het akkoord en naar verluidt het liefst nieuwe sancties tegen Iran wil afkondigen. In dat geval zou de export van olie uit Iran sterk kunnen afnemen. Voor het nucleaire akkoord uit 2015 mochten landen en bedrijven niet met Iran in dollars handelen. Op wat ruilhandel na met China en Rusland werd daardoor de export van Iraanse olie haast onmogelijk gemaakt. Met de nieuwe alternatieve markt, waarbij de dollar compleet omzeild wordt, biedt dit kansen voor oliehandel tussen Iran en bijvoorbeeld China en Rusland. Maar er zijn ook situaties denkbaar waarbij westerse landen hiervan gebruik kunnen maken. Zeker als de VS het akkoord met Iran opzeggen, terwijl andere grootmachten zoals het VK en Duitsland dat helemaal niet zien zitten.
Al met al is de introductie van Shanghai Crude dus een zeer interessante ontwikkeling die ik, net als de ontwikkelingen bij Brent en WTI, uiteraard op de voet volg!
Hans van Cleef is senior energie econoom bij ABN AMRO Bank, @ABNAMROeconomen. Op Twitter is hij actief onder @hansvancleef. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel