Klimaatakkoord: ‘gewone Nederlander’ praat wél mee

In deze DuoColumn debatteren de Amsterdamse wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) en Kamerlid Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) met elkaar over de energietransitie. Marieke van Doorninck reageert op onderstaande vraag:

Beste Marieke,

Ik ken jou als een pragmatisch bestuurder, iemand die ook vooral wil kijken naar wat werkt en niet naar politieke stokpaardjes en dogma’s. Ik hoop dat je dan ook bereid bent om Jesse te bellen en te vragen wat hij nou belangrijker vindt. Nederland schoon en mooi achterlaten voor de generaties na ons, of een Groen Links stempel op de kaft van het akkoord...? Groet, Dilan

Dag Dilan,

Alle begrip dat je als zelfbenoemd groenste regering ooit opgetogen bent dat er na ruim twee jaar regeren nu eindelijk een concept Klimaatakkoord ligt. Ik ga binnen de VNG zeker aandringen op steun. Maar ik vind het nogal een zwaktebod dat jouw kabinet naar zich laat aanzien helemaal niet meer inzet op ondertekening van cruciale partijen als de milieubeweging en de industrie. Wat voor een akkoord heb je dan? Daarnaast is je verwijt dat ‘de gewonere Nederlander’ niet aan de onderhandelingstafel zat nogal grotesk. Alsof clubs als de ANWB, de milieubeweging en Eigen Huis niet stuk voor stuk miljoenen gewone Nederlanders als lid hebben? Trouwens, de ambtenaren die meeonderhandelden doen dat (via hun baas de minister) toch ook namens die ‘gewone Nederlander’? Net als ik. Daar heb jij als parlementariër het monopolie niet op.

“Elk aspect van Klimaatakkoord langs de meetlat: haalt het kabinet haar doelen?”

Je vraagt of mijn partij GroenLinks wellicht loopt te mokken omdat wij ons stempel niet voldoende op het akkoord zouden hebben gedrukt. Welnee, zo groot is ons ego niet. We zijn er als geen ander aan gewend dat ideeën die sinds de oprichting van onze partij tot ons DNA behoren vaak decennia later door anderen worden opgepikt. Normaal zou je zeggen, beter laat dan nooit, maar in het geval van Klimaatverandering tikt de klok. Elke dag dat wij doorgaan met het opbranden van kolen, olie en gas, blazen we extra CO2 de atmosfeer in. Van de zomer zagen we welke weerpatronen daar zelfs in onze contreien bij horen. Juist daarom leggen we elke aspect van het Klimaatakkoord langs de meetlat: haalt het kabinet er haar eigen ambitieuze doelen mee?

Ik vrees van niet. Neem de extra CO2-heffing die de industrie (ooit) moet gaan betalen. Mooi dat een rechtgeaard liberaal als jij het GroenLinks-principe ‘de vervuiler betaalt’ nu omarmt. Maar de acht (!) dichtbeschreven pagina’s in het akkoord met mitsen en maren over de vormgeving van dit simpele principe, doen het ergste vrezen over de uitvoering ervan. Niet voor niets maken milieuclubs hier een halszaak van. Zij zijn er niet van overtuigd dat de lusten en lasten eerlijk worden verdeeld en ik snap dat wel.

Een ander heet hangijzer is de landbouw. Niet alleen mijn partij, maar eigenlijk alle deskundigen (inclusief jouw eigen adviseurs van het PBL) wijzen er consequent op dat krimp van de veestapel een onvermijdelijk ingrediënt is van een houdbaar agrarisch systeem in ons land. Precies dat punt blijft onbenoemd in het akkoord. Dat wij wijzen op die omissie heeft niets met misplaatste profileringsdrang te maken, maar met gezond verstand en respect voor adviezen van verstandige wetenschappers.

“Energiebedrijven investeren niet in steeds duurder wordende kernernergie.”

Dan kernenergie. Onvermijdelijk dat we het daar ook een keer over hebben. Ik moet altijd grinniken dat juist liberalen, wars van de maakbare samenleving en economie als ze zijn, het op dit vlak beter denken te weten dan het bedrijfsleven zelf. Geen enkel energiebedrijf in Nederland heeft maar de minste belangstelling in deze peperdure techniek. Ze weten als geen ander dat kernenergie alleen maar duurder wordt en duurzame energie door innovatie almaar goedkoper. Wind op zee kan al zonder subsidie concurreren met fossiele stroom en wind op land en zon gaan in hoog tempo dezelfde kant op. Hoe anders is dat bij kernenergie. In het Verenigd Koninkrijk is de regering zo mal om de ontwikkelaar van een kerncentrale bij Hinkley Point tot in lengte van dagen een afnamegarantie van liefst 11 cent per kWh te betalen, 7 cent boven de marktprijs van stroom. Zonder zo’n garantie komt een bouwer van een kerncentrale niet uit zijn bed. Zie jij dat ook voor je in Nederland? Ik mag hopen van niet. En kom alsjeblief niet aan met het argument dat thorium goedkoper is. Al zou dat al zo zijn: tegen de tijd dat die techniek marktrijp is, heeft klimaatverandering onze planeet onleefbaar gemaakt.

Tot slot weer een wedervraag aan jou. Die gaat over onze rechtsstaat. Ik verbaas me over het geweeklaag binnen de VVD als de rechter burgers gelijk geeft in zaken over het milieu. Ineens zijn die burgers dan geen ‘gewone Nederlanders’ meer, maar klimaatdrammers of types die het systeem zouden willen ontwrichten. Ik hoorde dat sentiment rond de Urgendazaak. En onlangs weer rond de uitspraak van de Raad van State rond het Programma Aanpak Stikstof. Volgens mij draait jullie grote denker Thorbecke zich om in zijn graf. Want die had het zo voor ogen: de overheid maakt wetten en regels. Die bieden burgers bescherming (tegen klimaatverandering en ongezonde lucht bijvoorbeeld). Als een burger zich aangetast voelt in zijn recht, dan stapt deze naar de rechter. En die bepaalt dan of die burger gelijk heeft. In plaats van af te geven op de rechter of de burger, zou die overheid er wijs aan doen maatregelen te nemen om (in dit geval) de lucht schoner te maken.

Beste Dilan,

Wordt het geen tijd dat de VVD de werken van Thorbecke nog eens ter hand neemt? En in zijn geest er als de wiedeweerga voor zorgt dat de uitspraak van de rechter in de Urgendazaak wordt gehaald en we volgend jaar al op 20% CO2-reductie uitkomen?

Groet,

Marieke