Jan Paul van Soest: "De atmosfeer is als een zich met
broeikasgassen vullende badkuip"
Op 2 november verscheen het 116 pagina's tellende Syntheserapport van het IPCC, dat de eerder verschenen hoofdrapporten I (de natuurwetenschappelijke basis), II (impacts en adaptatie) en III (mitigatie) bestrijkt. Voor de gehaaste lezer die dan tenminste nog wil weten waarover ‘ie zijn schouders ophaalt: de Britse hoogleraar Piers Forster vatte het syntheserapport samen in 18 tweets.
Er is veel over het syntheserapport te zeggen, al wordt er naar mijn smaak veel te weinig over gezegd. Wat is de oogst? Een paar berichten in de kranten, die net zo gemakkelijk weer worden tegengesproken door een paar amateur-klimaatkletsers die de essentie van de klimaatproblematiek niet wensen te vatten, en die (hoor en wederhoor! Elke mening moet gehoord kunnen worden! Ook als deze volslagen ongefundeerd is!) net zo veel ruimte krijgen als de klimaatwetenschappers. Deze praktijk leverde dit keer wel een lichtpuntje op: de Ombudsvrouw van de Volkskrant concludeert dat opiniestukken waarvan vermoed mag worden dat er met feiten wordt gerommeld aan een gespecialiseerde redacteur moeten worden voorgelegd.
Op een eenmalige Achterkant van het Gelijk onder leiding van Marcel van Dam na, blijft een wezenlijke discussie over de implicaties van klimaatverandering voor bijvoorbeeld ons energiesysteem uit. Die zijn echter niet mals.
Cruciaal is het Carbon Budget, de maximale hoeveelheid die nog in totaal, cumulatief, dus niet jaarlijks, in de atmosfeer kan worden geloosd op straffe van overschrijding van een maximaal aanvaardbare temperatuurstijging.
““Plus 3 graden? Plus 4? Plus 5?””
De atmosfeer is te zien als een
zich met broeikasgassen vullende badkuip. De koolstofkraan staat wijd
open, en gaat trouwens elk jaar weer nog verder open, terwijl de afvoer zeer
beperkt is. Vooral de emissies door kolengebruik groeien hard, maar die van
olie, gas en cementproductie kunnen er ook wat van.
Het niveau in de badkuip, niet de instroomsnelheid, bepaalt de uiteindelijke
mate van opwarming. In de badkuip zijn niveaustreepjes te zetten die overeenkomen
met het aantal graden opwarming. Wetende wat er jaarlijks instroomt, hoe snel
de groei van de instroom is, wat uitstroomt en hoe hoog het niveau in de
badkuip nu al is, kan worden berekend hoe veel broeikasgassen nog maximaal
mogen instromen wil een als linke soep te betitelen opwarmingsniveau niet
worden overschreden.
Het IPCC heeft die sommen
gemaakt. U zegt het maar: 2 graden, zoals de wereldleiders hebben afgesproken?
Dan moet bij de huidige groei van de instroom de kraan in 2032 dicht zijn. Zouden
we nog tot 2020 door blijven groeien, dan moet vanaf dan jaarlijks 6% minder
worden uitgestoten.
Ziet u voor zich dat dit gaat gebeuren? Ik niet, hoe graag ik ook zou willen.
Er ligt zoveel kapitaal en daarmee zoveel belangen vast in
winningsinstallaties, raffinaderijen, pijpen, vloten, centrales en zo meer dat
het praktisch ondenkbaar is dat de kentering van 2-3% uitstootgroei per jaar
naar een afname rond 2020 zal beginnen. En dan daarbij zit er nog eens een
veelheid van fossiele brandstoffen onder de grond die de eigenaren, in het algemeen landen meer dan bedrijven, maar wat
graag naar boven willen trekken. Dat geldt vooral als kamikazeconservatieven als
Stephen Harper (Canada) en Tony Abbott (Australië) en ravagerepublikeinen als
Jim Inhofe (senator VS) aan de macht zijn.
En dus? Plus 3 graden? Plus 4? Plus 5? Er circuleren
verschillende calculators op het internet waarmee iedereen op zijn eigen wijze
de planeet kan koken.
Logischerwijze zouden deze vooruitzichten moeten leiden tot boosheid, gevoelens
van onmacht, ongemakkelijke gedachten over de eigen rol en zo meer, bij in elk
geval politici en producenten én gebruikers van energie. Maar ik merk dat haast
nergens. De treinen moeten rijden, de kamervragen
van het lid-Madlener over het gebruik van de spitsstrook als
boetefuik moeten beantwoord worden alsmede de kamervragen
van het lid-Thieme over het afschieten van welgeteld één
bijna-verdronken vos, een patiënt moet van zijn blindedarm worden verlost, en o
ja, de Sinterklaasintocht moet nog even worden verziekt. We hebben véél
belangrijker zaken aan ons hoofd dan klimaat.
Jan Paul van Soest is partner bij De Gemeynt, samenwerkingsverband van adviseurs, denkers en entrepreneurs, zie www.gemeynt.nl