Duiding CO2-expert Jos Cozijnsen: "Er is nog geen man overboord"
U heeft het vast gehoord: de CO2-prijs is gekelderd; het Europees Parlement wil het CO2-handelssysteem dat op zijn gat ligt niet verbeteren. Einde oefening. Nu is in Brussel altijd alles anders dan dat het lijkt en is in Brussel nooit iets klaar. Dus een nadere duiding is ook hier op zijn plaats en de vraag is ook of de EU een plan B heeft.
De Europese Commissie had het Europees Parlement najaar 2012 voorgesteld de Veilingverordening aan te passen om hun expliciet toestemming te geven 900 miljoen ton emissierechten nog niet te veilen maar over 3 jaar. Dit omdat er nu een overschot is door de crisis, waardoor de prijs zo laag staat: dat is Plan Backloading. Tegelijk liggen er voorstellen het Emissiehandelssysteem structureel te verbeteren en doelen voor 2030 af te spreken.
Maar daar ging het in Straatsburg gisteren helemaal niet over. In Straatsburg lag er een compromis voorstel van SPD-er Groote, die het dossier trekt. Hij stelde voor om te onderhandelen met de Commissie over de voorwaarden voor een eenmalige backloading, Maar er is alleen gestemd over een amendement van de liberaal-rechtse EPP-fractie op zijn voorstel dat juist tegen backloading was. Toen dat werd gesteund (met 334 stemmen voor, 315 tegen en 63 (!) onthoudingen, besloot Grootte zijn eigen voorstel niet ter stemming te brengen. Groote gaat het nu binnen twee maanden eerst weer in het Milieucomité brengen om, net als eerder daar, een meerderheid te krijgen.
Dus (nog) geen man overboord. Maar waarom daalde de CO2-prijs met € 1,50 naar €3,15 (hij tipte € 2,63 nog even aan, een daling van 40%) en waarom denken we dat het afgelopen is? Want iedereen is het erover eens: veiling uitstellen helpt niet, structurele maatregelen wel. Dat is ook het standpunt van de Nederlandse regering en dat stelde zelfs ook VNO-NCW.
Dat de prijs zo daalde komt omdat de emissiemarkt er zelf van uit was gegaan dat er wel een meerderheid voor backloading was. Maar progressieve partijen hadden juist een belangrijk punt van backloading gemaakt: zij roepen nu dat de hoeksteen van EU-klimaatbeleid weg is. Ook conservatieve partijen hadden er een groot punt van gemaakt: zij wilden geen interventie door de Commissie in de emissiemarkt en wezen er op dat de CO2-doelen worden gehaald. Backloading zou tegengehouden moeten worden. Bedrijven als Tata wezen op het verlies van banen. Dus een instrument dat op zich niet zou helpen werd ineens een groot politiek punt. Niemand weet namelijk hoe het Europees Parlement de volgende keer zal stemmen en wat de invloed zal zijn van de Europese verkiezingen in 2014. Groote is niettemin positief. En het zou ook kunnen lukken. De leider van de EPP, Korhola zei dat haar groep emissiehandel niet wil beëindigen en alleen uit is op banen en innovatie. We weten overigens dat backloading daar geen negatieve invloed op heeft, maar politiek is niet vaak rationeel.
Is er dan een Plan B? Dat is er en dat is eigenlijk Plan A - Ambitie. Iedereen is het er over eens dat een aanscherping van het systeem, het definitief uit de markt halen van emissierechten en het stellen van doelen voor 2030, emissiehandel wel ambitieuzer maakt. Daar wordt de komende maanden wel over gesproken. De Europese Commissie heeft daar recente discussiestukken over gepubliceerd en wil daar eind 2013 voorstellen voor op tafel hebben. Vooruitlopend daarop is backloading dan misschien wel mogelijk als onderdeel van het pakket. Want gisteren werd backloading eigenlijk door het Europees Parlement gegijzeld in afwachting van structurele plannen. Omdat verscherping van de CO2-doelen weer samenhangt met mondiale afspraken, die in 2015 gemaakt moeten worden en waar de Europese Commissie vandaag in Brussel consultaties met stakeholders over houdt, is de vraag of het EP daar al wel aan toe is.
Ik zie meer in Plan 0: dat is backloading zonder het Europees Parlement te doen. Juridisch is dat mogelijk. De Veilingverordening staat verschuiving van veilingen toe. De EU had vorig jaar ook frontloading afgesproken; daar is geen toestemming van het EP voor nodig; wel voor het aanscherpen van doelen. Gisteren zeiden het Ierse EU-voorzitterschap en Klimaatcommissaris dan ook backloading in de Europese Council te brengen. In juni komt de Milieuraad bij elkaar; en als Duitsland zijn positie dan definitief maakt kan de Raad met Backloading instemmen, juist in afwachting van nieuwe mondiale afspraken in 2015. Waar het Europees Parlement gisteren geen politiek signaal gaf, kunnen Europese regeringen dat wellicht wel doen. Dat kan wel tot herstel van de CO2-prijs leiden.
En wat de CO2-prijs ondertussen doet en of het nu € 2 of € 10 is, het maakt niet veel uit. Want langetermijninvesteringen en innovatie hebben echt hogere prijzen nodig. Maar de markt weet dat structurele voorstellen onderweg zijn. Ondertussen blijft het emissiehandelssysteem doen wat het moet doen: CO2-doelen verzekeren. Het is een ‘compliance' markt, geen emotiemarkt. Lidstaten zullen zelf, zoals Engeland en Duitsland stimulerende maatregelen nemen in afwachting van scherpere EU-doelen, al is daar weinig juridische ruimte en geld voor.
Jos Cozijnsen is zelfstandig adviseur emissierechten.
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium