Sible Schöne, HIER Klimaatcampagne: "Breid emissiehandelssysteem uit naar gas, benzine en diesel"
Het indrukwekkende nieuwe rapport van het IPCC concludeert dat het praktisch zeker is dat de mens het klimaat op aarde verandert en dat zonder vergaande reductie van broeikasgassen dramatische veranderingen in het klimaat mogelijk zijn. Het is uiteraard prima dat er wetenschappers zijn die deze conclusies bestrijden. Maar het is niet meer dan logisch dat we als samenleving deze hoofdstroom in de wetenschap serieus nemen en het klimaatprobleem aanpakken.
Dat betekent op de eerste plaats dat de politiek het nationale Energieakkoord omarmt en dat alle betrokken partijen aan de slag gaan met de vele praktische plannen in dit akkoord. Dat geldt voor de overheid, voor energiebedrijven, de bouwsector, de banken en ook voor de milieuorganisaties.
We moeten ons tegelijkertijd realiseren dat dit niet genoeg is. Het Planbureau voor de Leefomgeving en het Energie Centrum Nederland hebben volkomen terecht aangegeven dat het huidige pakket maatregelen onvoldoende is om met name de ambitieuze doelstellingen voor energiebesparing te halen.
Er is meer nodig, zeker als we ook kijken naar de doelstellingen op de langere termijn. De lange termijn doelstelling is een CO2-neutrale energievoorziening in 2050. Maar dat is te ver weg. Het is belangrijk om nu expliciet doelstellingen te kiezen voor het jaar 2030: 40 procent CO2-reductie in eigen land en daarbovenop 10 procent extra reductie via de financiering van maatregelen in de armere ontwikkelingslanden.
Ook moet de discussie over de vernieuwing van het instrumentarium starten, zodat we over enkele jaren een echt effectief beleid kunnen voeren. In het Energieakkoord staan zinvolle voorstellen over de aanscherping van het Europese emissiehandelssysteem, waar de energie-intensieve industrie en de elektriciteitsbedrijven onder vallen. Het is onvermijdelijk om ook voor het vervoer en de bouw over een vergelijkbare aanpak na te denken, waarbij voor deze sectoren emissieplafonds worden vastgesteld die jaarlijks dalen. In feite komt dat neer op plafonds voor het gebruik van aardgas, benzine en diesel. Energiebedrijven en benzinemaatschappijen zullen het recht moeten kopen om deze brandstoffen te verkopen. Wanneer ze er onvoldoende in slagen de vraag terug te dringen en meer moeten verkopen, volgen hoge boetes.
““Energiebedrijven en benzinemaatschappijen zullen het recht moeten kopen om gas, benzine en diesel te verkopen””
Dergelijke plafonds zullen leiden tot veel innovatie: superzuinige en elektrische auto's, meer en beter openbaar vervoer, woningrenovatie die leidt tot nul-energie woningen, de inzet van biogas in het aardgasnet, optimale benutting van restwarmte en duurzame warmte voor de verwarming van woningen en ongetwijfeld veel meer. Waar een markt is, ontstaat creativiteit.
Het IPCC-rapport moet ook leiden tot een radicale vernieuwing van het internationale klimaatbeleid. De huidige slepende onderhandelingen zullen naar verwachting in 2015 leiden tot een verdrag met niet-bindende doelstellingen voor de verschillende landen. In plaats van ons daar druk over te maken is het verstandiger om in te zetten op een bredere strategie, die bestaat uit de volgende onderdelen:
1. Een versnelde aanpak van de kortlevende broeikasgassen, zoals roet en troposferisch ozon. Onderzoek wijst uit dat een effectieve aanpak van deze gassen evenveel klimaatwinst kan opleveren als een zeer ambitieus CO2-reductiebeleid. Er zijn bovendien grote andere voordelen, zoals minder luchtvervuiling. Naast dieselmotoren zijn schone en zuinige kooktoestellen voor de 2.6 miljard mensen in ontwikkelingslanden die nu nog op een houtvuurtje koken een logische prioriteit.
2. Voortschrijdende normstelling voor de CO2-uitstoot van auto's, apparaten en elektriciteitscentrales in de EU. Omdat we te maken hebben met mondiale producten zal deze Europese normstelling wereldwijd doorwerken.
3. Benutting van het Montreal Protocol voor de terugdringing van HFK's
4. Koppeling van emissiehandelssystemen. Overal in de wereld, van de EU tot Australië en Californië tot delen van China, ontstaan op dit moment wettelijk bindende emissiehandelssystemen. Het klimaatverdrag van 2015 zal deze ontwikkeling versterken. Koppeling van deze systemen zal leiden tot de wereldwijde prijs voor CO2, die cruciaal is voor een effectief klimaatbeleid.
5. Een internationale bottom-up benadering door steden, bedrijven en maatschappelijke organisaties, met steun van goedwillende nationale overheden.
Deze benadering knipt de abstracte CO2-doelstelling op in een twintigtal concrete initiatieven die ieder voor zich op veel bredere steun kunnen rekenen dan een puur op klimaat gerichte aanpak. Voorbeelden hiervan zijn de initiatieven van gemeenten wereldwijd, de bereidheid van grote bedrijven tot een extra besparingsinspanning, de doorbraken op het gebied van zonne-energie en zuinige apparaten en de internationale inspanningen om de armste mensen aan zuinige kooktoestellen te helpen.
Deze bredere strategie heeft grote voordelen. Ze is pragmatisch en begrijpelijk. Ze biedt de EU de kans om niet alleen in woorden, maar ook in daden voorop te lopen. En ze biedt, via de bottom-up benadering iedereen de mogelijkheid deel te worden van de oplossing.
Sible Schöne is Programma Directeur van HIER Klimaatbureau