Jorien de Lege, Greenpeace:
"Nederland is niet weerloos tegen de geopolitieke verhoudingen"
Smaakte het biertje van Poetin en het Koningspaar een half jaar geleden in Sotchi al wrang, nu zou het onverteerbaar zijn. De groeiende onrust in Oekraïne, met als triest hoogtepunt de ramp met de MH17, zet de verhoudingen tussen de EU en Rusland op scherp. Nederland moet nu wel kleur bekennen om zijn geloofwaardigheid te behouden, klinkt het in de media. Maar gaat dat wel gebeuren? Veel grote bedrijven, en dan vooral energiebedrijven, is er behoorlijk wat aan gelegen om vooral door te gaan met het eerst-koopman-dan-dominee-model. Zo verklaarde GDF Suez deze week toevalligerwijs nog eens nadrukkelijk dat Rusland een zeer betrouwbare gasleverancier is.
Politieke instabiliteit en mensenrechtenschendingen zijn voor Nederland zelden een belemmering voor het najagen van economische belangen. Rutte zei daarover eerder: "Als je contacten hebt, kun je de dialoog voeren. Anders sta je met schone handen, maar ook met lege handen." Het is misschien wel Neerlands' bekendste exportmodel: naast onze handel, krijgt u onze mening er gratis en geheel vrijblijvend bij.
Maar onze koopmansmentaliteit komt behoorlijk klem te zitten in de geopolitieke onrust. Sinds de annexatie van de Krim klinkt de roep om sancties tegen Rusland steeds luider. Een probleem voor Nederland met zijn dromen voor een gasrotonde. We zijn na Duitsland de grootste Europese importeur van Russische waar, waarvan 90% bestaat uit olie en gas. En wiens brood men eet.... Juist. Ontstond er volgens sommige analisten alleen maar oorlog in Irak vanwege de olie, in Europa blijft conflict uit vanwege het gas. Fossiele brandstoffen maken in het huidige economische systeem de dienst uit.
Tot nog toe toont de EU op het vraagstuk van energieafhankelijkheid bedroevend weinig ambitie. Er werd in 2012 voor 421 miljard aan energie geïmporteerd, ruim de helft van het verbruik. Reden genoeg om nog eens kritisch naar die markt te kijken, zou je zeggen. Er is een Energy Security Strategy gekomen waarin wordt omschreven hoe men van het Russische infuus kan afraken, maar de heren en dames van de Europese Commissie konden niets creatievers bedenken dan dat ze hun fossiele brandstoffen dan maar bij andere (vaak niet veel betere) regimes moesten gaan halen. Het was geen verrassing dat senator John McCain bij zijn condoleances voor Nederland meteen een uitnodiging deed om eens over de import van schaliegas te komen praten. Verbijsterend hoe beperkt de definitie van diversificatie wordt uitgelegd.
““Onlangs stuurde een zevental lidstaten een oproep naar de Europese Commissie voor een bindend energiebesparingsdoel, maar dat heeft Nederland niet gesteund””
Wil Europa in de toekomst geloofwaardig zijn tanden laten zien bij bedreiging van vrede en veiligheid, dan is het essentieel om de energieafhankelijkheid af te bouwen. Dit lukt niet door ons heil te zoeken in het Midden-Oosten of in het schaliegas van de Amerikanen. De oplossing ligt veel dichter bij huis. In oktober hakt de Europese Raad van Ministers een knoop door over wat de klimaatdoelstellingen voor 2030 worden. Er ligt voorlopig nog een plan met zo'n schokkend gebrek aan ambitie, dat Poetin het zelf had kunnen schrijven. Een CO2-reductie van 40% klinkt ambitieus, maar is het niet zolang het overschot van 2.6 miljard emissierechten in 2020 niet met de deleteknop wordt afgehandeld. Het plan van Energiecommissaris Oettinger voor 30 procent energiebesparing is even mager. Hernieuwbare energie dreigt zelfs helemaal facultatief te worden.
Onlangs stuurde een zevental lidstaten een oproep naar de Europese Commissie voor een bindend energiebesparingsdoel, maar dat heeft Nederland niet gesteund. De industrie was tegen. Zo waarschuwde Shell bijvoorbeeld in een consultatie dat ze dan minder brandstof zouden verkopen. Waar een klein land klein in kan zijn.
Nederland is zeker niet weerloos is tegen de geopolitieke verhoudingen. Energetische autarkie is haalbaar en betaalbaar, zeker als het binnen de EU omarmd wordt. Greenpeace heeft berekend wat er zou gebeuren als de EU kiest voor bindende doelen van 45 procent hernieuwbare energie, 40 procent energiebesparing en 55 procent CO2-besparing in 2030. Onder andere de gasimport zou dan spectaculair dalen, genoeg om de invloed van Russisch gas te marginaliseren. Als de EU nu karakter toont en kiest voor onafhankelijkheid, dan blaffen we over een paar jaar Rusland gewoon terug in zijn hok.
