Frans
Rooijers: "Eerst de markt op gang, daarna conflicterende belangen in dialoog"
Nog te lang heeft de overheid de gevestigde belangen het hand boven het hoofd gehouden zonder expliciet te maken dat zij een afweging van belangen maakt. Het is nodig dat we begrijpen dat er meer meespeelt dan ieders individuele belang. Wij zijn gebaat bij collectieve belangen zoals een florerend bedrijfsleven en een betrouwbare energievoorziening. Dat betekent niet het bedrijfsleven zoals het nu functioneert behouden blijft. Dat zal door aanpassing van de marktregels fors moeten veranderen.
““Risicodragend geld is hard nodig.””
Een belangrijk aspect van de energietransitie is dat er
veel, heel veel geïnvesteerd moet worden in nieuwe kabels (wind op zee),
isolatie, warmtepompen, warmtenetten, zon/windinstallaties, noem maar op. Aan
de andere kant is geld op dit moment zeer goedkoop, dus lijkt dat geen
probleem. Pensioenfondsen, groenfondsen willen graag investeren in duurzame
technieken. Maar zo eenvoudig is het niet. De rendementen moeten zo hoog
mogelijk, want de pensioenen mogen niet worden afgewaardeerd en de risico's
moeten tot een minimum beperkt worden. Tegelijkertijd is het subsidiebeleid van
de overheid erop gericht om te grote of overwinsten op duurzame energie te
voorkomen. De SDE+ (subsidieregeling voor duurzame energie) houdt bijvoorbeeld
rekening met een winstopslag, maar het zijn geen forse bedragen. Wie neemt dan
het risico dat bijvoorbeeld een nieuwe industriële circulaire techniek toch
niet gaat opleveren wat verwacht wordt? Investeerders hebben een mix nodig van
risico en forse resultaten. Risicodragend geld is hard nodig.
In tegenstelling tot de Vlaamse overheid hebben we hier geen risicodragende
participaties, terwijl dat is wat nodig is. De industrie neemt het risico om
een veelbelovende business case te ontwikkelen, stopt er veel ontwikkelingstijd
in en ook (risicodragend) geld. Dat is meestal te weinig, en banken nemen dat risico
niet graag over. De participerende overheid is een uitkomst.
Naast verandering van de marktregels is de eerste prioriteit om echt een
business case te krijgen zonder subsidie. Als er een aantrekkelijke markt is voor
verduurzaming dan zal er veel minder gezeur zijn over allerlei
overheidsprojecten waar veel subsidie in gaat en zullen vele partijen geld
stoppen in die projecten, kijk naar de aantrekkelijke windprojecten.
Om de risico's helder en kleiner te maken, is het noodzakelijk om de markt op
gang te brengen en vervolgens de conflicterende belangen in dialoog tot een
oplossing te brengen. In die volgorde. Dus geen accent op het tegen de markt in
realiseren van technische projecten (met veel ad hoc subsidie of vrijstelling
van betaling van schade), maar structurele verbetering van de markt &
dialoog. In die volgorde.
Frans Rooijers
is Directeur van CE Delft