Sible Schöne, Programmadirecteur HIER Klimaatbureau: "Obama kan zich positiever opstellen omdat CO2-uitstoot VS is gedaald"
De aankondiging van Obama om een ambitieus klimaatbeleid te voeren biedt een kans om de komende jaren grote stappen vooruit te zetten bij de mondiale aanpak van het klimaatprobleem. Het nationale energieakkoord biedt de kans om ook in Nederland aan te sluiten bij dit nieuwe elan. Voorwaarde daarvoor is wel dat de patstelling die op meerdere terreinen bestaat wordt doorbroken.
De uitstoot van broeikasgassen in de Verenigde Staten is de afgelopen jaren snel is gedaald, met name als gevolg van de enorme vondsten van schaliegas. Deze vondsten hebben dit land een nieuw elan hebben gegeven en leiden tot een veel positievere opstelling van de grootste dwarsligger tegen serieuze internationale afspraken.
We mogen ook verwachten dat het nieuwe IPCC-rapport waarvan een deel dit najaar verschijnt, zal leiden tot een wereldwijde heropleving van de aandacht voor het klimaatprobleem. Het antropoceen is echt begonnen. Het is echter nog steeds mogelijk de tweegradendoelstelling te halen. De omvattende Global Energy Assessment van IIASA toont aan dat deze doelstelling nog steeds haalbaar is en dat er zelfs een groot aantal verschillende energiestrategieën denkbaar is die tot deze doelstelling leiden.
Het mondiale klimaatakkoord dat er in 2015 moet komen zal naar verwachting afspraken over de uitstoot van broeikasgassen opleveren, die niet bindend zijn. Deze afspraken zullen er echter wel toe leiden dat in een groeiend aantal landen bindende emissiehandelssystemen worden ingevoerd. Deze ontwikkeling is nu al volop aan de gang in de EU, Japan, Australië, diverse Amerikaanse deelstaten en zelfs China. Deze emissiehandelssystemen kunnen de komende jaren met elkaar worden verbonden en leiden tot de voor het klimaatbeleid cruciale internationale CO2-prijs. Het zal allemaal moeizaam gaan, maar er gloort wel degelijk een kans op een stap vooruit.
Het is belangrijk om deze top down benadering te combineren met een veel aansprekender bottom up aanpak. Dit is de ‘wedging the gap' benadering die internationaal begint aan te slaan. Deze benadering knipt de aanpak om de tweegradendoelstelling in zicht te houden - the gap - op in een twintigtal concrete initiatieven - wedges - die ieder voor zich op veel bredere steun kunnen rekenen dan een puur op klimaat gerichte aanpak. Voorbeelden hiervan zijn de initiatieven van gemeenten wereldwijd, de bereidheid van grote bedrijven tot een extra besparingsinspanning, de doorbraken op het gebied van zonne-energie en zuinige apparaten en de internationale inspanningen om de armste mensen aan zuinige kooktoestellen te helpen.
Ook in Nederland kunnen concrete initiatieven van onderop ervoor zorgen dat we onze bijdrage leveren en de uitstoot van broeikasgassen in 2020 30 procent hebben gereduceerd in plaats van 20. Dat vraagt wel de bereidheid van politiek en maatschappelijke partijen om de patstelling op tal van terreinen te doorbreken:
- De patstelling rond besparing in de woningbouw kan worden doorbroken door de plannen van bouwbedrijven en woningcorporaties om bestaande woningen superzuinig te maken te combineren met een jaarlijks dalend emissieplafond voor het gasgebruik in de bestaande bouw. Dat laatste houdt in dat energiebedrijven een boete krijgen als ze te veel gas verkopen. Investeren in besparing of groen gas wordt zo aantrekkelijk;
- De patstelling rond wind op land kan worden doorbroken door uitvoering van het akkoord tussen Rijk en provincies te combineren met de kracht van de honderden lokale duurzame energie-initiatieven. Op deze wijze kan het noodzakelijke draagvlak ontstaan;
- De patstelling rond lokale zonprojecten - bijvoorbeeld op scholen of boerenschuren - kan worden doorbroken door snel een goede regeling voor lokale teruglevering in te voeren;
- De patstelling rond biomassa kan worden doorbroken door heldere duurzaamheidscriteria en de invoering van een CO2-norm voor kolencentrales in plaats van de kolenbelasting;
- De patstelling rond CO2-opslag kan worden doorbroken door snelle realisatie van het voorbeeldproject in Rotterdam;
- De stagnatie rond energiebesparing in de industrie kan worden doorbroken door heldere afspraken hierover in het energie akkoord.
De totstandkoming van het Energie Akkoord in de SER kan op al deze punten richtinggevend worden. Laten we hopen dat dit akkoord er komt en dat ons land hiermee weer bijdraagt aan het halen van de tweegradendoelstelling.
Dit opiniestuk is gebaseerd op het voorwoord van het rapport 'De staat van het klimaat' van HIER Klimaatbureau. Lees hier meer.
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium