Sible Schöne: “Gascentrales noodzakelijk in duurzame energievoorziening”
Het voorgenomen besluit om de Siemensfabriek in Hengelo te sluiten wordt gepresenteerd als een logisch en onvermijdelijk gevolg van de energietransitie. Hoe kun je het verzinnen! Het lijkt mij dat we de oorzaak in totaal andere richtingen moeten zoeken. Het ligt niet aan de energietransitie, maar eerder aan de stagnatie van de energietransitie in met nam een land als Duitsland.Mijns inziens spelen er drie belangrijke punten: het strategisch belang van gascentrales wordt onderschat, de CO2-prijs is te laag en de elektriciteitsmarkt functioneert problematisch.
Het eerste punt is dat dat veel mensen zich niet lijken te realiseren dat gascentrales volstrekt onmisbaar zijn in een elektriciteitsvoorziening waarin zon en wind centraal staan. De wind waait niet altijd en zonnepanelen leveren al helemaal geen stroom in de perioden waarin de vraag het hoogst is. In alle toekomstscenario's spelen gascentrales een cruciale aanvullende rol. In een situatie waarin het in de winter een aantal dagen windstil is, zijn er maar twee opties: gascentrales en flexibiliteit - het tijdelijk stoppen van allerlei (met name industriële) activiteiten.
De gascentrales van de toekomst draaien in eerste instantie op aardgas en liefst zo snel mogelijk op waterstof. Deze zal naar verwachting voor een groot deel afkomstig zijn van aardgas plus CO2-afvang en opslag en op termijn ook van de combinatie windturbines plus elektrolyse. Het belang van gascentrales wordt nog een stuk groter als we kiezen voor warmtepompen voor een groot deel de verwarming van woningen en kantoren. De piek in het elektriciteitsverbruik kan hier met meer dan 50% door toenemen. En dat kan niet zonder gascentrales, omdat de kans reëel is dat deze piek zich voordoet in de meest koude, windstille weken in het jaar.
““In een dergelijke situatie gaat niemand gascentrales bouwen, zelfs niet als er over vijf tot tien jaar problemen kunnen ontstaan met de leveringszekerheid””
Gascentrales zijn dus noodzakelijk in een duurzame
energievoorziening. De eerste reden waarom ze nu niet worden gebouwd of zelfs
worden stilgezet is in Nederland de grote overcapaciteit in fossiel vermogen:
kolencentrales, gascentrales en warmte/krachtinstallaties. Als we ook kijken
naar de landen om ons heen speelt dat veel minder. In een land als België dreigde
zelfs even het licht uit te gaan wegens gebrek aan opwekcapaciteit. En ook in
Duitsland is nauwelijks genoeg reservecapaciteit. De reden waarom in deze
landen gascentrales niet draaien is de lage CO2-prijs, waardoor met
name kolencentrales draaien.
Deze prijs is nu minder dan € 10 per ton CO2. En de recente
maatregelen ter verbetering van het Europese emissiehandelsysteem zorgen helaas
niet voor de noodzakelijke verhoging richting € 60 per ton CO2. € 60
per ton CO2 komt bij een gascentrale overeen met 2 cent per
kilowattuur en bij een kolencentrale met het dubbele. Bij een dergelijke prijs
gaan de gascentrales draaien.
De bouw van nieuwe gascentrales wordt op de derde plaats geremd door de werking
van de elektriciteitsmarkt. De prijs van elektriciteit bedraagt op dit moment
ongeveer 3 cent per kilowattuur. En dat terwijl de totale kosten van
kolencentrales, gascentrales en windparken allemaal ongeveer het dubbele
bedragen. Bij wind (en zon) wordt dat probleem opgelost door subsidies,
waardoor er nog nieuwe investeringen plaats vinden, bij de fossiele centrales
wordt verlies gedraaid. Omdat de marginale kosten van zon en wind vrijwel nul
zijn, verwachten veel deskundigen dat de stroomprijs eerder zal dalen dan
stijgen. In een dergelijke situatie gaat niemand gascentrales bouwen, zelfs
niet als er over vijf tot tien jaar problemen kunnen ontstaan met de
leveringszekerheid.
Laten we kortom het belang van gascentrales voor de energietransitie erkennen,
met name Duitsland overtuigen van de noodzaak van een hogere CO2-prijs
en een serieuze discussie starten over de werking van de elektriciteitsmarkt.
Een dergelijk beleid zal de eigenaren van de Sienmensfabrieken op andere
gedachten brengen.
Sible Schöne is Directeur HIER Klimaatbureau
Op Twitter is hij actief onder @HIERisSible