Van het gas af

Henri Bontenbal: "Warmtevisie mist doelstellingen"

Vorige week presenteerde minister Kamp zijn langverwachte warmtevisie. In het Energieakkoord gaat de meeste aandacht naar het verduurzamen van de elektriciteitsmix. Het verduurzamen van het warmtegebruik komt er bekaaid vanaf, terwijl meer dan de helft van het energieverbruik warmte betreft. De verwachting was dat de minister dit, mede gelet op de problemen bij de gaswinning in Groningen, met de Warmtevisie goed zou maken. Helaas biedt de warmtevisie nog geen duidelijke strategie voor de verduurzaming van de warmtevoorziening.

Zoals gezegd, meer dan de helft van het energieverbruik in Nederland betreft warmte. Deze warmte wordt voornamelijk gemaakt uit het verbranden van aardgas. Maar het aardgas raakt een keer op. We moeten van het gas af, willen we niet over 10 jaar aan de gaskraan van Poetin vastzitten. In 1959 werd de gasbel onder Groningen ontdekt en in 1963 stroomden de eerste kuubs aardgas het gasnet in. In 1968, in één decennium dus, was 78% van de woningen aangesloten op het gasnet, dat in rap tempo werd aangelegd. In 1980 was dit aandeel gegroeid tot 97%. Een megaoperatie in een paar jaar tijd.

De transformatie van onze huidige warmtevoorziening die voornamelijk is gebaseerd op aardgas naar een duurzame warmtevoorziening vraagt om eenzelfde voortvarendheid. Die ambitie is maar moeilijk terug te vinden in de Warmtevisie. In een tiental pagina's somt de minister op welke maatregelen en instrumenten reeds gebruikt worden om een duurzame warmtevoorziening te bespoedigen. De concrete uitvoeringsagenda is echter beperkt. De belangrijkste maatregel die Kamp neemt, is dat hij nieuwe marktmodellen wil ontwikkelen voor collectieve warmtelevering en warmtenetten. Zo wil Kamp mogelijk maken dat warmtenetten ‘open' zijn, zodat meerdere producenten, warmtebronnen en leveranciers er gebruik van kunnen maken. Daarnaast wil de minister de Warmtewet grondig herzien en regionale warmteprojecten faciliteren.

““Waarom verbieden we de verhuur van woningen met een energielabel F of G niet vanaf 2018, zoals de Engelsen van plan zijn?””

Wat de visie mist, is een helder eindbeeld en concrete doelstellingen. Het is een beetje van dit en een beetje van dat. Ook ontbreekt het aan een afweging tussen verschillende mogelijkheden om de warmtevoorziening te verduurzamen. In welke situatie is een collectieve warmtevoorziening wenselijk? Wanneer kunnen we beter inzetten of grootschalige isolatieprojecten? Het gevaar bestaat dat het Rijk van alles onderneemt en aan het eind van de rit moet concluderen dat het beleid versnipperd was en de verwachtingen niet waargemaakt zijn.

Het zou goed zijn als het kabinet de warmtevisie aanvult met concrete doelstellingen. Welk percentage van de 1.100 PJ warmteverbruik moet in 2030 duurzaam zijn? Hoeveel minder aardgas moet in 2030 aan huishoudens geleverd worden? Wat gaan we doen met het aardgas dat we nog hebben, in welke sectoren gaan we dat inzetten? Hoeveel woningen willen we in 2030 van het gas afhebben?

Daarnaast moet de Warmtevisie worden aangevuld met concrete maatregelen en instrumenten. Waarom verbieden we de verhuur van woningen met een energielabel F of G niet vanaf 2018, zoals de Engelsen van plan zijn? Het kabinet zou ook kunnen besluiten om nieuwbouwwijken niet meer aan te sluiten op een gasnet. Daarnaast zou het kabinet ervoor kunnen kiezen om de ongelijkheid in de belasting op gas en elektriciteit - het verbruik van elektriciteit wordt immers veel zwaarder belast dan het verbruik van aardgas - te verminderen, zodat warmteproductie op basis van elektriciteit (warmtepompen, infraroodverwarming) niet benadeeld, maar gestimuleerd wordt. Wellicht moet een subsidie op de installatie van warmtepompen overwogen worden? Een premie voor elke woning die van het gas af gaat?

De warmtevisie had een belangrijke bouwsteen kunnen zijn in de energietransitie. Nu is het vooral een mandje met kiezelstenen, de één wat groter dan de ander. Laten we hopen dat de Tweede Kamer hier geen genoegen mee neemt. We moeten immers van het gas af.