Duitse experts in rapport: "Erg weinig restcapaciteit"
Uitbreiding van regelbare capaciteit en een snellere uitbouw van de hoogspanningsnetten zijn noodzakelijk om de voorzieningszekerheid in Duitsland te blijven garanderen. Dat stellen vier wetenschappers die in het bericht ‘Energie der Zukunft' de voortgang van de Energiewende tegen het licht houden. "Vooral in Zuid-Duitsland zien we problemen met de voorzieningszekerheid op ons afkomen, omdat daar veel kerncentrales worden stilgelegd en weinig nieuwe capaciteit wordt gebouwd", zegt voorzitter van het expertpanel Professor Andreas Löschel, die tevens het onderzoeksgebied Milieu en Ressourceneconomie van het Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung (ZEW) leidt.
"De restcapaciteit in Duitsland, de veiligheidsmarge tussen de geïnstalleerde capaciteit en de maximale vraag, is twee gigawatt. Dat is bij een geinstalleerd vermogen van bijna 170 gigawatt erg weinig." Deze winter kende Duitsland volgens Löschel geen kritisische momenten. Anders was het vorig jaar in februari, toen de gaslevering vanuit Rusland stokte en er tegelijkertijd door de lage temperaturen een grote vraag naar energie was. De stroomnetten in Zuid-Duitsland stonden toen bijna voor een blackout.
Prijszones
Om dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen, zijn volgens Löschel veel meer investeringen nodig om de schommelingen van de hernieuwbare energiebronnen op te vangen in Zuid-Duitsland. Dat kan met regelbare centrales, zoals gas-, kolen- en spaarbekkencentrales.
Het expertpanel spreekt zich in haar bericht niet uit over gedetailleerde oplossingen. Toch geeft Löschel aan welke opties mogelijk zijn. "Om de energieleveranciers tot meer investeringen aan te zetten, zou je Duitsland kunnen opdelen in prijszones. Denkbaar is één groothandelsmarkt voor Noord-Duitsland, waar al veel regelbare centrales staan en één voor Zuid-Duitsland. Energieleveranciers zouden in Zuid-Duitsland voor hun regelbare capaciteit hogere prijzen kunnen realiseren."
Capaciteitsmarkten
Een andere mogelijkheid ziet de professor in de inmiddels veelbesproken capaciteitsmarkten. "Het gaat om een markt waarin niet alleen de productie de prijs bepaalt, maar ook het beschikbaar maken van capaciteit zonder dat geproduceerd wordt. Energieleveranciers kunnen daarmee een deel van de investeringen en bedrijfskosten dekken. Daarnaast moeten we nadenken over de optie om leveranciers van hernieuwbare energie sterker te verplichten ook regelbare energie te leveren."
Wettelijke aanpassingen
Door het uitschakelen van de kerncentrales en de toename van wind- en zonne-energie moeten de hoogspanningsnetten, waarvoor onder andere de Nederlandse netwerkbeheerder Tennet verantwoordelijk is, worden om- en bijgebouwd. Die uitbreiding gaat op dit moment veel te traag. Van de geplande 1834 kilometer tot 2023 zijn er in 2011 slechts 214 gerealiseerd en in 2012 maar 35. Löschel: "Oorzaken zijn onder andere problemen bij de toeleveranciers van de netwerkbeheerders en de wettelijke inspraakprocedures. Voor dat laatste heeft de regering kortgeleden een paar wetten aangepast, waardoor netwerkbeheerders sneller aan de slag kunnen. Ten eerste is het „Genehmigungsverfahren" waarin burgers en instanties de mogelijkheid hebben bezwaar aan te tekenen van 10 naar 4 jaar verkort. Ook de ruimtelijke planning krijgt meer vaart nu de Bundesnetzagentur het recht heeft de tracés voor de leidingen die door meerdere deelstaten lopen vast te leggen."
Betere afstemming nodig
Vertraging bij de uitbreiding van de netten ligt ook aan de nog voortdurende discussies tussen de deelstaten en de Bondsregering over de locatie van de hernieuwbare energie: hoe ver zal de windcapaciteit uit de kust staan, hoeveel wind- en zonneergie komt er in het zuiden? Deze vragen moeten volgens Löschel beter worden afgestemd.
Dat geldt ook voor de problemen rond eigen productie. "Wanneer eindverbruikers de indruk krijgen dat de stroomverzorging niet meer gegarandeerd is en de electriteitsprijzen blijven stijgen, zou dat tot een grote toename van het aantal zonnepanelen op huizen kunnen leiden. Met die eigenproductie reduceer je weliswaar het probleem van de voorzieningszekerheid, maar het gaat wel gepaard met omzetdaling bij de energieleveranciers en stroomnetbeheerders. Een negatief gevolg daarvan is dat degenen die zelf geen energie kunnen produceren meer voor de electriteit uit het openbare net gaan betalen. De regering moet met dergelijke scenario's slagvaardiger omgaan."
Volgt u Energiepodium nu ook op Twitter: @energiepodium