Wat moet er in mijn woning gebeuren

Sible Schöne: Geld nodig voor financiering en uitvoering energietransitie in woningen

Als we in 2050 alle woningen aardgasvrij willen hebben, moeten we de komende paar jaar leren hoe dat in de praktijk moet, en moeten we vanaf pakweg 2022 jaarlijks 200.000 woningen isoleren. Als we al in 2035 klaar willen zijn, zoals veel partijen bepleiten, moet dit aantal verdubbelen.
Ter vergelijking: op dit moment worden jaarlijks zo'n 50.000 woningen van spouwmuurisolatie voorzien.

Het is altijd nuttig om een dergelijke opgave te vertalen naar de opgave voor een gemeente. Neem bijvoorbeeld Nijmegen. De stad heeft 40 wijken met 2.000 inwoners per wijk, zeg 800 woningen. Als we uitgaan van een besluitvormingsproces van twee jaar en acht jaar implementatie moet de gemeente elk jaar in twee nieuwe wijken starten en loopt het proces na een paar jaar in tien tot twintig wijken. Mikken op 2035 betekent dat het proces al in 2025 in alle wijken moet zijn gestart.

Er is nog nauwelijks nagedacht over de vraag hoe een gemeente dit proces kan organiseren. Gelukkig is het denken over het besluitvormingsproces het afgelopen jaar in met name de grote en middelgrote gemeenten in een verheugend hoog tempo gestart. Er is het nodige rekenwerk gedaan, veel gemeenten zijn in gesprek met woningcorporaties, lokale energiecoöperaties en wat er nog over is aan wijkorganen. Een aantal gemeenten is gestart met bewonersonderzoek. Maar over de hele linie is er nog enorm veel terughoudendheid om daadwerkelijk het gesprek met bewoners aan te gaan. Dat heeft volgens de betrokken gemeenten onder andere te maken met het grotendeels ontbreken van landelijke communicatie. Een paar duidelijke uitspraken van minister Kamp zijn onvoldoende om in brede kring door te laten dringen dat we moeten stoppen met aardgas. Het heeft ook te maken met het feit dat het nog een paar jaar duurt voordat de wetgeving op orde is en dat het antwoord op de vraag wie dit gaat betalen nog volledig ontbreekt. En tot slot ontbreekt in iedere gemeente een organisatie die bewoners kan vertellen wat stoppen met aardgas betekent voor de eigen woning. Dat lijkt mij een alleszins redelijke vraag voor een bewoner.

““Je wilt als bewoner dat een deskundig, klantvriendelijk iemand langskomt, een soort architect met energiedeskundigheid en een fatsoenlijk financieringsaanbod””

Wat voor organisatie is er nodig om antwoord te geven op de vraag van bewoners wat het betekent voor de eigen woning? De huidige energieloketten - in de praktijk vooral websites - zijn hiervoor volkomen ongeschikt. Je wilt als bewoner dat een deskundig, klantvriendelijk iemand langskomt, een soort architect met energiedeskundigheid en een fatsoenlijk financieringsaanbod. Dergelijke mensen bestaan nauwelijks en zullen de komende jaren voor een groot deel moeten worden opgeleid. En als bewoner wil je ook enige ondersteuning bij de keuze van de aannemer en installateur. Hoe ziet zo'n energieloket 2.0 er uit? Wordt het een nieuw wijkbedrijf, een gemeentelijk energiedienstenbedrijf? Hoe verhoudt een dergelijke organisatie zich tot het lokale bedrijfsleven en landelijke partijen? Wat kunnen energiecoöperaties betekenen? Het is duidelijk dat een nieuw kabinet dat voortgang wil boeken met de gastransitie niet kan volstaan met een paar ambtenaren die de besluitvorming faciliteren, het echte geld is naar mijn stellige overtuiging vooral nodig voor de financiering en begeleiding van de uitvoering.

Sible Schöne is Programma Directeur van HIER Klimaatbureau. Op Twitter is hij actief onder @HIERisSible