Interview NAM-Directeur Bart van de Leemput na aardbevingen: "Financieel is veel mogelijk, maar een pot geld zonder doel heeft geen zin"
Na de recente aardbevingen in Groningen en een rapport waaruit blijkt dat de maximumkracht van de aardbevingen hoger ligt dan gedacht, onderzoekt de NAM de gaswinning. In december presenteert de gaswinningsmaatschappij de resultaten in een winningsplan. Daarbij onderzoekt de NAM of de locatie en maximale kracht van aardbevingen te bepalen zijn, en of er manieren zijn om de gevolgen ervan te beperken. Directeur Bart van de Leemput hoopt iets van het verloren vertrouwen terug te winnen: "Hopelijk kunnen we de risico's beter beschrijven en helpen verminderen, en de negatieve gevolgen beperken. Maar een groot deel van de onzekerheid zal blijven, ook na de onderzoeken."
Welke mogelijkheden
zijn er om de kans op aardbevingen te verkleinen?
"De NAM onderzoekt verschillende opties. Daarbij kijken we naar de specifieke
condities van het Groningerveld. Naast het voorkomen van aardbevingen, kun je
gebouwen zo aanpassen dat ze aardbevingen kunnen doorstaan. Ook vragen we
mensen bijvoorbeeld om hun kasten aan de muur vast te maken, zodat ze niet
omvallen. Dat is een stuk tastbaarder."
Beheersen van aardbevingen
Er wordt druk gespeculeerd over de mogelijkheden om aardbevingen enigszins te beheersen. Volgens sommigen zouden technieken als CO2 injecteren in de bodem kunnen helpen. Ook wordt gesproken over minder winnen in grote pieken en juist meer te spreiden over de dagen heen.
Denkt u dat uit de onderzoeken van de NAM straks blijkt dat dit soort technieken oplossingen bieden?
"Daar komen zeker resultaten uit. Maar laat ik dat even in perspectief zetten. Er gaan daar dingen uitkomen waarvan we gaan zeggen: dit heeft een goede kans om te helpen. Ik weet niet of daar absolute waarheden uitkomen in de zin van: als we nou dit doen, dan weten we zeker dat er geen aardbevingen meer zullen zijn. Of: We denken dat de magnitude dit is, en als we dat doen, dan wordt de magnitude zeker een half minder. Er komen reële opties uit, die een reële impact kunnen hebben. Maar we moeten wel beseffen dat we niet alles zullen weten in december, en ook later niet. Ik denk niet dat er een rapport komt dat zegt: zo is het, en daarom is tot 2070 de toekomst van het Groningerveld zus en zo. Daar komt uit: dit zijn de huidige inzichten. We blijven meten, en we zullen bijstellen als dat nodig is."
Bouweisen
In Duitsland bekijken kolenmijnbouwers, die ook aardbevingen veroorzaken, de bouwtekeningen van nieuwe woningen in hun gebied. Zij betalen bij als er bijvoorbeeld een sterkere fundering nodig is.
Denkt u ook over dit soort maatregelen?
"Die denkrichting is interessant. Ik denk niet dat het goed is dat iedereen zijn bouwplannen naar de NAM stuurt. Maar een heldere bouwcode is een goed idee. De NAM heeft in het kader van het onderzoek ‘bouwkundig versterken' een database met openbare gegevens van alle woningen in het gebied. Aan de hand van zaken als het bouwjaar, bouwmaterialen en eerdere schademeldingen ontwikkelen we een goed beeld van de bouwkundige staat van de woningen. Waar nodig, versterken we ze. Ik vind het logisch om te kijken naar bouwcodes voor nieuwe en bestaande woningen in de regio. Er is een zogeheten Eurocode 8 voor aardbevingbestendig bouwen. Die Europese richtlijn kunnen we vertalen naar onze situatie. Daarin werken we samen met de overheid. Hoe sterk de woningen moeten zijn, weten we nog niet. Dat hangt af van de maximumkracht van een aardbeving. Die onderzoeken we nu."
Snellere winning, bevingen volgen elkaar sneller op
De toegenomen frequentie van de aardbevingen wordt veroorzaakt door versnelde winning uit het Groningerveld. Die versnelde winning is een gevolg van het kleineveldenbeleid dat Nederland sinds jaar en dag voert: eerst gas winnen uit de kleine velden en het Groningerveld bewaren voor later. Nu de productie uit de kleine velden terugloopt, wordt het Groningerveld meer aangesproken. Versnelde winning betekent dat bevingen elkaar sneller opvolgen.
Had u de bevolking niet van tevoren moeten vertellen dat er vaker aardbevingen zouden zijn?
"Nu de productie uit de kleine velden terugloopt, wordt inderdaad meer gas gehaald uit het Groningerveld. Dat betekent dat de frequentie van aardbevingen in de regio toeneemt. Maar dat besef is vrij recent. Had dat beter gecommuniceerd moeten worden? Terugkijkend denk ik van wel. Het was geen geheim, maar ik denk dat veel mensen ons niet gehoord hebben hierover."
Winning terugbrengen?
Het Staatstoezicht Op De Mijnen adviseerde begin dit jaar om het tempo van winning zo snel als realistisch mogelijk terug te brengen. Bijna de voltallige oppositie sloot zich daarbij aan.
Helpt die strategie om zware bevingen te voorkomen?
"We weten dit: als je een veld leegpompt, treedt daarbij een aantal aardbevingen op. Dat aantal blijft gelijk, ongeacht het wintempo. Als je langzamer gas wint, gaan de aardbevingen verder uit elkaar liggen in de tijd. We weten niet wat de snelheid van winning betekent voor de hevigheid van de aardbevingen. Het is goed mogelijk dat langzamere winning zorgt voor minder hevige aardbevingen, maar er zijn ook wetenschappers die het tegenovergestelde denken. Langzamere winning verlaagt dus het risico op de korte termijn. Maar of het ook helpt voor de lange termijn, is onzeker. Dat is een belangrijke vraag, die we nu onderzoeken. Laten we de resultaten afwachten, en op basis daarvan beslissingen nemen."
Schade en investeren in de regio
Na de aardbevingen was er ontevredenheid over de procedure waarmee de NAM de schade afhandelde voor particulieren. Verscheidene Groningse bestuurders zijn daarnaast bezorgd over de gevolgen van de bevingen voor de regio. In februari stuurde een gezelschap van burgemeesters en gedeputeerden een brief aan de Tweede Kamer waarin zij pleiten voor een positieve voorziening of een gebaar naar het gebied.
Hoe staat het met de afhandeling van schademeldingen?
"De NAM heeft sinds de bevingen afgelopen augustus meer dan 7.000 meldingen gehad. We hadden destijds te weinig capaciteit om dat op te vangen. Daardoor lopen we achter. We hebben extra mensen aangetrokken om dat in te halen. Mits er geen nieuwe aardbevingen komen, handelen we deze achterstand binnen ongeveer vier maanden af. Ook hebben we onze houding richting mensen met schade verbeterd. Wie het niet eens is met onze inventarisatie, heeft nu recht op een second opinion. Die betalen wij. Er is ook meer keuzevrijheid: zo mogen bewoners hun eigen aannemer kiezen. Daarnaast vergoeden we ruimhartiger. Voorheen hadden we een verzekeraarsmentaliteit: als een scheur in een muur al bestond, maar door een aardbeving twee keer zo groot werd, betaalde de NAM de helft van de schade. Nu vergoeden we het hele bedrag."
Komt er een gebaar naar de Groningse bevolking, om de aantrekkelijkheid van het gebied weer te vergroten?
"De NAM wil lokaal investeren. Waar dat kan, proberen we de gemeenschap te versterken. Als we een zwembad zien met een scheur in een muur, kijken we ook of er ander achterstallig onderhoud weggewerkt kan worden. In Friesland hebben we zonnepanelen geplaatst op het dak van het dorpshuis. We hebben een heleboel van dat soort kleine projecten. Er zijn mensen die zeggen: ik wil een pot geld om de regio te ondersteunen. Tegen hen zeg ik: financieel is veel mogelijk, maar een pot geld zonder doel heeft geen zin. Eerst activiteiten bedenken, en dan financieren. Dat helpt volgens ons het meeste voor de regio."
Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium
