Frits de Groot: "Alle sectoren in 33 jaar volledig op de schop"
‘Groen' moeten we gewoon doen. Het belang van een goede en succesvolle transitie naar een CO2-neutrale economie staat hoger op de agenda dan ooit te voren. Zie ook de verkiezingsuitslag van 15 maart jl. Schrikt dat ondernemers af? Nee. Precies het tegenovergestelde. Vorige maand lanceerden we ons energie- en klimaatplan, onder de noemer van ‘nota's naar doen'. Nu moeten we versnellen. Voor het klimaat, voor schone lucht, maar ook omdat er grote kansen aan zitten voor ons land. Kansen op nieuwe technologie, export en hoogwaardige banen.Waar staan we nu?
Met het Klimaatakkoord van Parijs en de Europese doelen voor het klimaat- en energiebeleid is de stip op de horizon glashelder: een ongekende transformatie naar een vrijwel CO2-neutrale economie in 2050. Dat is snel opgeschreven, maar de praktijk is dat in krap 33 jaar tijd alle sectoren in de economie letterlijk en figuurlijk volledig op de schop gaan. 7,5 miljoen woningen in 2050 CO2-neutraal betekent 30 jaar lang zo'n 250.000 grondige woningrenovaties ‘naar nul' per jaar. De grote internationaal toonaangevende industrieclusters zullen onherkenbaar veranderen, evenals de mobiliteit van mensen en het transport van goederen. En op de Noordzee zullen in 2050 nog weinig plekken te vinden zijn waar geen windmolens staan.
Waarom we dit allemaal gaan doen en waar we naar toe willen, is allang geen vraag meer. Maar het antwoord op de vraag hoe we dat gaan doen, is bestuurlijk, organisatorisch en financieel-economisch zeer complex. Enkele politieke partijen willen een eenvoudig recept uitschrijven: strenge doelen, geïsoleerd van Europa, en flink belasten. Alles wat in hun ogen op klimaatgebied niet meer door de beugel kan, ongeacht de maatschappelijke kosten, verbieden of een flinke aanslag erop. Omdat deze maatschappelijk zeer ingrijpende CO2-transitie niet met top-down command & control beleid kan worden afgedwongen, pleiten wij naast uiteraard tussendoelen voor 2030 en 2040 voor een actiegerichte aanpak met bottum-up draagvlak, waaruit enthousiasme en co-creatie ontstaat. Zodat we versnellen door te doen. Met publiek-private projecten die energie geven, in plaats van dictaten vanuit Den Haag. Een echte optimistische ondernemersaanpak dus in plaats van extra regels en gedoe. Projecten die werken rollen we uit en schalen we op.
““Zonder EU-aanpak is meer CO2 en minder banen de meest waarschijnlijke uitkomst””
Zorgwekkend
Uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat slechts
2 procent van de Nederlandse burgers het klimaatvraagstuk ziet als een van de
urgente vraagstukken van deze tijd. Er is dus nog ontzettend veel te doen om de
maatschappij echt in beweging te krijgen. Met het programma 'NL Next Level - Energie
voor de toekomst', met als bewuste ondertitel van nota's naar uitvoering, denken VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO
Nederland daarvoor een recept te hebben gepresenteerd waar de mensen blij en
enthousiast van worden en we als Nederland nationaal en internationaal een
flinke bijdrage leveren.
Minder CO2 én meer banen
De verleiding voor Nederland om eigenhandig voor strengere tussendoelen te
kiezen dan in de EU zijn afgesproken is
natuurlijk groot als je de continue ‘hakken in het zand acties' van
verschillende lidstaten ziet. Maar in de praktijk is het niet efficiënt en
mogelijk zelfs contraproductief. We moeten dat in EU-verband doen. Want ga maar
na, het klimaatvraagstuk houdt niet op bij de landsgrenzen en door de open
economie die Nederland heeft, zal productie zich verplaatsten en zullen (veelal
relatief schone) fabrieken hier mogelijk sluiten. De veelal minder efficiënte
fabrieken in andere landen stoten vervolgens per saldo meer CO2 uit.
Dus meer CO2 en minder banen is de meest waarschijnlijke uitkomst waar
niemand op zit te wachten. We moeten het slimmer doen, minder CO2 en
meer banen. Als we tussentijds doelen aanpassen; dan in EU-verband voor een
goed speelveld.
Wat moet er volgens ondernemers gebeuren?
Allereerst moet volgens de samenwerkende ondernemingsorganisaties het nieuwe
kabinet een Deltaplan Energie en Klimaat opstellen voor de periode tot 2030; een
plan over meerdere kabinetsperioden heen wat lange termijn consistentie en
investeringszekerheid biedt. Centraal in dat plan moet een groot aantal
concrete, publiek-private doorbraakprojecten in alle sectoren van de economie
en op alle plekken in Nederland staan. Daarmee wordt de transitie zichtbaar
voor iedereen en zal er rond die flagships
een positieve beweging en draagvlak ontstaan: ‘Zwaan kleef aan' en ‘dat wil ik
ook'.
De nieuwe versnellingsprojecten kunnen mede dankzij de nieuwe
investeringsinstelling Invest-NL grotendeels privaat worden gefinancierd. Zo
gaan we van subsidies naar steeds meer een marktgedragen aanpak. Een ander
belangrijk onderdeel van ons recept is een minister van Economische Zaken die
ook coördinerend minister is voor klimaat, energie en circulaire economie. Het
zijn allemaal thema's die nauw met elkaar samenhangen en die het bedrijfsleven
graag vanuit één departement georganiseerd en geregisseerd wil zien. Verder pleiten
we voor een publiek-private borgingsorganisatie, waarin veel maatschappelijk
draagvlak wordt georganiseerd en die mede
daardoor veel doorzettingskracht vertegenwoordigt. Een totaalpakket waarbij top-down
en bottom-up elkaar aanraken is noodzakelijk om de grote klimaattransitie daadwerkelijk
te operationaliseren. Een pakket waarmee groei, werkgelegenheid en
inclusiviteit wordt gecreëerd en we toekomstige generaties recht in de ogen
kunnen kijken. Dit alles kan prima zijn beslag krijgen in een klimaatwet, mits
financiering van projecten en een goede organisatie van de transitie óók worden
geregeld.
Nu doorpakken
We moeten nu doorpakken. Ondernemers zoeken daarbij nadrukkelijk de
samenwerking met alle partijen die hierbij kunnen helpen. Van milieu- en
vakbeweging tot branches en start-ups. Veel leesplezier, want ons recept ligt
al klaar.
Frits de Groot is Teammanager Fysieke
Omgeving, Milieu en Energie bij VNO-NCW/MKB-Nederland