Over de locatie van de Conference of Parties (COP) in Dubai is al heel wat te doen geweest. Er was vooraf veel gemopper dat je afspraken over het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen niet in het hol van de leeuw zou moeten maken. Ook de voorzitter van de vergadering, Dr. Sultan Al Jaber, stond ter discussie. Al Jaber is niet alleen voorzitter van COP28, maar ook de CEO van ADNOC – de nationale oliemaatschappij van Abu Dhabi – én hoofd van Masdar, het duurzame energiebedrijf van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). Door zijn betrokkenheid bij de fossiele sector, en zeker als hoofd van een oliemaatschappij, zou hij niet ‘geschikt’ zijn om te pleiten voor het uitfaseren van fossiele brandstoffen.
Dr. Al Jaber maakte het zichzelf niet makkelijker door tijdens een online interview voorafgaand aan het evenement te zeggen dat er ‘geen wetenschap’ is die aangeeft dat een uitfasering van fossiele brandstoffen nodig is om de opwarming te beperken. Hiermee gooide hij extra brandstof op een vuurtje dat toch al brandde. Zoals dan valt te verwachten gaat zo’n opmerking – al dan niet terecht – een eigen leven leiden en trekt de aandacht weg van andere dingen die hij tijdens dat interview aangaf. Dingen die hem ook niet populairder maken, maar die wel iets meer hout snijden. Zo zei Al Jaber ook dat een uitfasering van fossiele brandstoffen geen duurzame ontwikkeling mogelijk zou maken ‘tenzij je de wereld terug wilt brengen naar grotten’.
“Het te snel uitfaseren van fossiele brandstoffen leidt mogelijk tot grote maatschappelijke ontwrichting”
Vanzelfsprekend zal de verdere uitbreiding van hernieuwbare energie in de energiemix leiden tot minder vraag naar fossiele brandstoffen. Feit is wel dat tot nu toe de opbouw van hernieuwbare energie vooral heeft geleid tot minder groei van de vraag naar fossiele brandstoffen. Als je de woorden van Al Jaber vrijelijk vertaald, zou je kunnen denken dat hij bedoelt dat de energiedichtheid van fossiele brandstoffen – zoals olie en gas – erg hoog is. Ook als het tempo van de bouw van hernieuwbare brandstoffen wordt opgevoerd, zal het daarom nog erg lang duren voordat we volledig zonder deze brandstoffen kunnen. Het te snel uitfaseren van fossiele brandstoffen leidt mogelijk tot grote maatschappelijke ontwrichting, wat mijn lezing is van Al Jaber’s ‘terug naar de grotten’.
Daarnaast is het uiteindelijke doel niet het uitfaseren van fossiele brandstoffen, maar het terugdringen van uitstoot van broeikasgassen ten einde de mondiale temperatuurstijging te beperken. Dat is nog los van het feit dat olie en gas ook in de chemische industrie als grondstof worden gebruikt. Uiteindelijk hebben deze grondstoffen een enorme technologische en economische vooruitgang opgeleverd in de laatste 70 jaar. Daar is op zich niets mis mee. Methodes die de CO2-uitstoot afvangen en opslaan/gebruiken zullen helpen om het doel te halen, zonder dat er direct afscheid wordt genomen van fossiele brandstoffen of fossiele grondstoffen.
Een ander punt dat tot discussie leidde, was het gerucht dat de VAE tijdens het evenement gelijk gebruik wilde maken van het feit dat er diverse grote olieconsumenten in Dubai aanwezig waren en met hen aan de zijlijn van het evenement het gesprek wilden aangaan over olieleveringen. Je kan zeggen dat dit qua timing niet gelukkig is en dat de focus enkel moet liggen op de verduurzaming en minder gebruik van olie. Je zou ook kunnen denken dat het zeer efficiënt is om – als die landen toch al het vliegtuig hebben gepakt om naar Dubai te komen – tot zaken te komen over brand-/grondstoffen die de komende jaren nog steeds nodig zijn om de wereldwijde economie draaiende te houden.
“Als je maar één doel zou hebben, namelijk het uitfaseren van fossiele brandstoffen, zou het energie- en klimaatbeleid niet zo moeilijk zijn”
Zo bestaat de COP sowieso uit veel side-events en klantenbijeenkomsten. Dat recht is niet alleen voorbestemd voor NGO’s en pleitbezorgers voor drastisch klimaatbeleid. Alle partijen kunnen van het momentum gebruik maken om klanten te spreken en deals te sluiten. Zo werd er een deal gesloten tussen de VAE en Kazakhstan om de aanvoer van uranium voor de in aanbouw zijnde kerncentrales van de emiraten te garanderen. De VAE willen met de bouw van de Barakah-kerncentrales tot een kwart van hun elektriciteit CO2-neutraal gaan opwekken. Daarmee wordt het – keurig in stijl van nagenoeg alles in Dubai – een van ’s werelds grootste kerncentrales én draagt het serieus bij aan het terugdringen van de uitstoot.
Als je maar één doel zou hebben, namelijk het uitfaseren van fossiele brandstoffen, zou het energie- en klimaatbeleid niet zo moeilijk zijn. Uiteraard zijn er technische uitdagingen, maar met voldoende tijd, geld, grondstoffen en arbeidskrachten zouden dingen snel kunnen gaan. Maar zo simpel is het helaas niet. Voor beleidsmakers én bestuursleden geldt dat er meer relevante factoren zijn om rekening mee te houden. Geopolitieke ontwikkelingen, leveringszekerheid van grondstoffen en de betaalbaarheid van de transitie zijn allemaal aspecten waar ook rekening mee gehouden moet worden.
“Maar dingen kunnen snel gaan als de technologie verbetert en de kosten snel dalen”
Het is afwachten wat de precieze eindtekst van COP28 zal worden. Dat er iets inkomt over het afbouwen van het gebruik van fossiele brandstoffen lijkt evident. Dat de timing daarvan nog wat vaag kan blijven, is ook denkbaar en misschien zelfs wenselijk. Immers, de opbouw van een hernieuwbare energiemix en verbeteren van de energie-efficiency kost tijd. In die tussentijd zijn fossiele brandstoffen nog nodig. Maar dingen kunnen snel gaan als de technologie verbetert en de kosten snel dalen. Dit wordt meestal gerealiseerd door opschaling. Nu al weten we dat ruim 120 landen in Dubai hebben toegezegd dat de wereldwijde zon- en windenergie zal verdriedubbelen tot 2030. Dat is precies het type exponentiële groei die uiteindelijk de vraag naar fossiele brandstoffen steeds verder zal terugdringen. Om het ene doel te halen (beperking temperatuurstijging), kan je dus best iets anders nastreven (meer hernieuwbare energie en energie-efficiency). En dat dit uiteindelijk ook gevolgen heeft voor de bestaande energiemix (afbouw en uitfasering fossiele brandstoffen), hoeft mijns inziens niet per se zo concreet genoemd te worden. Choose your battles.