“Als de energietransitie voltooid is, hoeven we ons geen zorgen meer te maken”
Het debat, dat ook via een livestream was te volgen, werd in drie rondes gevoerd onder leiding van journalist en presentatrice Liesbeth Staats. In de eerste ronde kwam de energie-onafhankelijkheid van Nederland in de toekomst aan bod. Tafelgasten Jan Willem van Hoogstraaten (CEO van EBN), Michelle Hogendoorn (bestuurslid van de Jonge Atlantici) en Jilles van den Beukel (Strategische Adviseur Energie bij HCSS) gingen hierover in gesprek. De laatste gaf aan dat Nederland momenteel in een precaire situatie zit. Volgens Van den Beukel zijn we als Nederland en Europa in een transitieperiode terecht gekomen waarin we stoppen met de productie van fossiele energie en daardoor nu meer afhankelijk worden van import van fossiele energie uit het buitenland. Het uiteindelijke doel is dat we met onder andere zonne- en windenergie zelf groene energie kunnen produceren. Als de energietransitie voltooid is, hoeven we ons dus eigenlijk geen zorgen te maken.
EBN-topman Van Hoogstraaten stelde daarnaast: “We hebben ons tot de inval van Oekraïne niet beziggehouden met wat energiezekerheid voor ons betekent. We kunnen in en met Europa veel strategische keuzes maken om onze energiezekerheid te vergroten. Zo kunnen we ook samenwerken om met zijn allen minder energie te gebruiken.”
De stelling dat Europese samenwerking het antwoord is voor de energieonafhankelijkheid voor Nederland (en uiteindelijk ook voor Europa zelf) kreeg veel bijval van de andere tafelgasten, Dat betekent echter niet dat er verder geen andere manier is hoe we in Nederland onze energieafhankelijkheid kunnen vergroten. “Meer dan 40% van alle energie in Nederland gebruiken we voor het verwarmen van onze huizen. We hebben in 2050 wel 5 gigawatt aan electrolysers gebouwd en die genereren heel veel warmte. Die warmte kunnen we gebruiken om de helft van de totale warmte vraag van Nederland kunnen bedienen”, aldus Van Hoogstraten.
“Ik constateer dat Nederland nu een inhaalslag maakt. Maar ook dat we veel te laat zijn begonnen.”
Meningsverschillen
Gedurende de tweede tafelronde werd uitvoerig gesproken over de zelfvoorziening op landelijk en burgerniveau. Het gesprek ging tussen Siward Zomer (voorzitter van Energie Samen), Arendo Schreurs (directeur bij ElementNL), Dion Huidekooper (voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging) en Jan Vos (voorzitter van NWEA) over de zelfvoorziening van Nederland op landelijk en burgerniveau. Ondanks meningsverschillen over de vorm van hoe we dit in Nederland moeten inregelen, was wel duidelijk dat met slimme keuzes zelfvoorzienendheid mogelijk kan worden. Jan Vos: “We hebben de doelen van het Energieakkoord (2013) van 6 gigawatt wind op land en 4,5 gigawatt wind op zee gehaald. Ik heb er geen twijfel over dat dit ook het geval gaat zijn in de komende 10 jaar. Het is echter wel zo dat als we de 62 gigawatt geproduceerde elektriciteit van wind bekijken, we pas op de helft zitten van de totale energievraag van Nederland.”
Het pijnpunt van de totale energiebehoefte die nog gevuld moet worden met de energietransitie, werd vervolgens door Dion Huidekooper onder de loep genomen: “Ik constateer dat Nederland nu een inhaalslag maakt. Maar ook dat we veel te laat zijn begonnen. Dat dwingt ons om op het snelst mogelijke tempo te ontwikkelen. We kunnen de kloof tussen energiebeschikbaarheid en vraag dichten. Dit kunnen we doen door veel energie te besparen.”
Maar hoewel energiebesparing en hernieuwbare opwek de sleutel tot een duurzaam energiesysteem vormen, blijft het grote probleem dat de grootschalige productie van elektriciteit nog niet grootschalig opgeslagen kan worden. Mede door deze reden en het feit dat de fossiele koolstofuitstoot in Nederland drastisch verminderd zal worden, ziet Element-NL directeur Schreurs een vernieuwde rol voor hem en zijn leden, de (voormalig) producenten van aardgas: “Waar wij vroeger tegen NWEA zeiden van: blijf maar weg, proberen we nu zo dicht mogelijk bij elkaar te komen. We moeten de elektronen die aan land komen opslaan en verder transporteren. Hierin kunnen we met onze moleculen een helpende rol te spelen.” Volgens Zomer is het echter wel belangrijk om echte autonomie over onze energie te hebben door te kijken naar hoe de eindgebruiker ook zelf eigendom heeft over de eigen energieproductie, bijvoorbeeld met windcoöperaties.
“Het is heel belangrijk dat we een beeld schetsen van hoe de maatschappij eruit ziet na de energietransitie.”
Aandachtspunt
In de laatste ronde kwam de discussie op gang over de praktische implicaties waarover wij ons moeten buigen om in Nederland een veerkrachtig, robuust en onafhankelijk energiesysteem te creëren. Het debat ging tussen Maxine Tilij (directeur Strategie Energiesysteem van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat), Pieter Grinwis (Tweede-Kamerlid Energie en Klimaat voor CU), Susanne Kröger (Tweede-Kamerlid Klimaat en Energie voor GL-PvdA) en Marien Boonman (sectorlead Energiesystem bij KEK). Maxine Tilij voorspelde dat over 10 jaar nog veel van de straten in Nederland open zullen liggen voor het leggen van nieuwe kabels en leidingen. Waarbij Grinwis aanstipte dat een belangrijk aandachtspunt is dat er voldoende gekwalificeerde mensen zijn om deze kabels te leggen zodat de energietransitie handen en voeten krijgt. Hij voorziet dat dat daarin nog grote tekorten kunnen ontstaan.
Iedereen aan tafel was het met elkaar eens dat de transitie rechtvaardig en met perspectief voor de burger moeten worden gebracht. Kröger: “Het is heel belangrijk dat we een beeld schetsen van hoe de maatschappij eruit ziet na de energietransitie. Het is vooral belangrijk dat we laten zien dat mensen hun leven ook écht beter zien worden.”
Boonman voegde daar aan toe: “Je hebt perspectief nodig voor de burger. Een bedrijf kan je goed sturen met technocratische middelen. We kunnen alleen niet deze middelen ook toepassen op de burger. Daarom moeten we laten zien wat burgers vooral wél kunnen doen.”
Hoewel er moeilijke besluiten nodig zijn over de complexe problemen die de energietransitie met zich meebrengt, is iedereen het met elkaar eens dat we alles op alles moeten zetten om de opwarming van de aarde te minimaliseren. Jan Willem van Hoogstraten: “We moeten ons hier met ons allen voor inzetten. Ik weet zeker dat alle aanwezigen hier ook mee bezig zijn. Anders waren jullie hier vanavond niet geweest. Dus ik hoop dat we op deze manier ideeën kunnen delen en samenwerkingen met elkaar aan kunnen gaan om samen deze klus te klaren.”
Benieuwd naar meer inzichten van Energiepodium Debate Night? Kijk hieronder het volledige tafelgesprek terug:
Tekst: Naut Kaptijn