Greenpeace Geen bailout voor Borssele

"Belastingbetaler draait op voor onnodige centrale"

““Borssele sluiten is bijna synoniem aan Zeeuwtje pesten.””

De financiële last van de kerncentrale zal met deze constructie veel te groot worden om in een paar winstgevende jaren te kunnen verlichten. Er is de lening van 200 miljoen die moeten worden terugbetaald. Dan zijn er nog de kosten voor het Fukushima proof maken van de centrale, wat zomaar hetzelfde bedrag kan kosten. En als klap op de vuurpijl is er het ontmantelingsfonds, waar ruim 500 miljoen in gestort moet worden en waar na de eerste 40 vette bedrijfsjaren nog geen 200 miljoen voor bij elkaar is gespaard. Wil Delta dat allemaal gaan opbrengen tussen 2021 en 2034, dan moet er een onrealistisch hoge winstmarge worden gehaald. Als er al winst wordt gemaakt, want Delta hanteert een behoorlijk optimistisch scenario. Stroomprijzen voorspellen is natte vingerwerk met een fikse foutmarge, er zijn ook voorspellingen voor een stijgend prijspeil die uitgaan van 2023, of zelfs 2025. En misschien komen de prijzen wel nooit meer op het gewenste niveau. Wie een paar jaar geleden durfde te stellen dat een afbetaalde kerncentrale verlies kon lijden, werd ook vierkant uitgelachen. Het kan verkeren.

De tweede aanname is dat sluiting van Borssele per definitie ongewenst is. De onderliggende redenen zijn vaag, er wordt gememoreerd aan verlies aan werkgelegenheid en ‘dat de Zeeuwen het al zo moeilijk hebben'. Het exploiteren van een kernreactor verwordt zo bijna tot lokale traditie. Historisch gezien is dit sentiment niet onverwacht. Borssele is gebouwd om een grote aluminiumsmelter naar Zeeland te lokken, wat naast werkgelegenheid ook status opleverde. Dankzij een lijvige subsidie kon de centrale gebouwd worden en kregen de kersverse atoommenners uit het zuiden een gunstiger positie in Den Haag. De centrale kreeg ruim baan in de elektriciteitsproductie, waardoor de koepel van Borssele algauw synoniem stond voor hoogwaardige werkgelegenheid en welvaart voor de Zeeuwen. Anno 2016 zijn de bedrijven waar Borssele stroom aan moest leveren allang verdwenen en atoomstroom kan niet meer concurreren. Maar het sentiment dat kernenergie het enige verzetje is van Zeeland heerst nog steeds. Borssele sluiten is bijna synoniem aan Zeeuwtje pesten.

Er werken bij de kerncentrale ruim 100 mensen. Daar moet bij sluiting een passende oplossing voor gevonden worden. Maar een kernreactor sponsoren met astronomische hoeveelheden belastinggeld is niet het meest logische antwoord op dit vraagstuk. Laten we niet vergeten dat energiecentrales hun status van nutsbedrijf kwijt zijn. Sinds de privatisering moet een centrale geld opbrengen, anders wachten de mottenballen. Energiebedrijf Delta is niet too big too fail, wat overheidsingrijpen zoals in de financiële sector overbodig maakt. Het feit dat een kerncentrale moeilijk te verkopen is doet daar niets aan af. Delta en mede-eigenaar ERH (overblijfsel van Essent dat vanwege de kerncentrale niet door RWE overgenomen mocht worden) wisten immers dat een kerncentrale een levensgevaarlijke installatie is die aan tal van wetten en regels moet voldoen en niet in commerciële of buitenlandse handen mag overgaan. Delta en ERH wisten ook dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de ontmanteling van het ding en dat dit naast een dure ook een ongewisse grap zou worden. De staat draait al op voor alle kosten voor het kernafval en de ontmanteling als er niet genoeg geld bij elkaar wordt gespaard. Als blijkt dat EPZ, de joint venture van Delta en ERH, niet aan zijn verplichtingen kan voldoen, kan er beter voor worden gekozen om het ontmantelingsfonds direct aan te zuiveren. Het is dan vooraf tot op de euro duidelijk voor hoeveel de belastingbetaler het schip in gaat, terwijl met het plan van Delta eerst honderden miljoenen in een wellicht bodemloze put verdwijnen. Waarna alsnog de tekorten in het ontmantelingsfonds moeten worden aangevuld.

Door EPZ af te stoten en over te laten gaan in een stichting gespekt met overheidssubsidie, kan Delta blijven profiteren van de bedrijfsonderdelen die wel renderen. De belastingbetaler draait op voor het in bedrijf houden van een centrale die niet alleen overbodig en te duur is, maar diezelfde belastingbetaler ook nog eens opzadelt met kernafval, onnodige risico's op kernrampen en proliferatie. Niemand bij zijn volle verstand zou zijn portemonnee trekken voor zo'n slechte deal.

Delta heeft een goedlopend waterbedrijf en nog wat prima bedrijfsonderdelen. Na de splitsing is de enige juiste optie dat EPZ in handen van Delta en ERH blijft en dat met de winsten van andere bedrijfsonderdelen het benodigde bedrag voor ontmanteling bij elkaar wordt gebracht. Als beide eigenaren dan ook nog 200 miljoen willen steken in het coûte que coûte openhouden van Borssele, dan moeten ze dat vooral proberen. Maar dat besluit is dan volledig voor hun rekening.

Jorien de Lege is campagneleider klimaat en energie bij Greenpeace en gespecialiseerd in het thema kernenergie.