Joris Wijnhoven: "Kies om CO2 hoe dan ook serieus te beprijzen"
Hoewel peilingen als palingen zijn en enige voorbehoud bij het woord van een politicus ("de kans dat de VVD met de PVV gaat regeren is nul") verstandig is, groeit de kans dat Nederland na maart geregeerd gaat worden door een breed middenkabinet met Rutte aan het roer. Hoewel de campagne er niet over zal gaan, is het versnellen van de omslag naar schone energie een van de grootste klussen die dit kabinet te klaren krijgt. Vlotte optredens van premier Rutte zoals bij Buitenhof ten spijt, zijn er maar weinig aanwijzingen dat de VVD daar ideologisch gezien klaar voor is: het verkiezingsprogramma (door Ed Nijpels op dit punt gekwalificeerd als ‘geen haar beter dan het vorige') hinkt daarvoor te veel op twee gedachten.Hoewel het congres de meest rabiate teksten geschrapt heeft, blijft het euvel dat de VVD niet lijkt te kunnen kiezen tussen, enerzijds, aloude stokpaardjes als goedkoop autorijden en vliegen en anderzijds een moderne groene energie- en industriepolitiek. Gezien de electorale concurrentie van de klimaatsceptische PVV is dat wellicht begrijpelijk, maar holle retoriek laat zich niet verenigen met een geloofwaardige liberale lijn tegen klimaatverandering. Er zal gekozen moeten worden.
De ambivalentie van de liberalen blijkt pregnant uit de houding ten aanzien van het Klimaatakkoord van Parijs. Gelukkig wordt gesteld dat de afspraken om de CO2-uitstoot te verminderen moeten worden nagekomen. Maar daar wordt de disclaimer bij afgegeven dat Nederland niks extra's mag doen qua regels of subsidies, bovenop internationale afspraken. Dat is gek. De VVD is doorgaans wars van Europese sturing, maar voor het klimaatbeleid wordt daar ineens alle heil van verwacht. Zeker nu de tendens is dat internationale instituties juist minder sturen en landen soevereiniteit terugeisen, is merkwaardig hier ineens alle heil van de EU te verwachten.
““Het ontbreekt de VVD aan een geloofwaardig plan B als het Europese spoor doodloopt””
Moet gezegd: die Europese lijn is wel consequent uitgewerkt.
De VVD durft meer dan voorheen voorstellen te doen om het Emissiehandelsstelsel
(ETS) beter te laten werken. Ze doet het progressieve voorstel rechten uit dat
systeem te halen, zodat de prijs van CO2 omhoog gaat. Maar de zwakke
schakel is hier: vrijwel niemand gelooft dat zulks gaat gebeuren, de onwil in
bijvoorbeeld Oost Europa is te groot. Het ontbreekt de VVD aan een
geloofwaardig plan B als het Europese spoor doodloopt. Is Nederland dan wel
zelf aan zet? We weten het niet.
Ook met harde normen en doelstellingen weten de liberalen zich geen raad.
Enerzijds is men trouw aan de afspraken van het Energieakkoord. Mooi en inderdaad
waren zowel Kamerfractie als minister zo betrouwbaar als een huis bij de uitvoering.
Hoe valt dat te rijmen met het merkwaardig pleidooi om ‘deadlines voor
duurzaamheidsdoelstellingen in tijd te verleggen, als innovatievere en
goedkopere technieken binnen handbereik zijn'? Dit is nou net waar burgers én
bedrijven zo'n spuughekel aan hebben: afspraken die geen afspraken blijken. Een
zwabberende overheid. Precies waar het Energieakkoord een einde aan probeerde
te maken.
Zeker, het bijna evangelische, blijmoedig optimistische verhaal van premier
Rutte dat we met innovatie en technologisch vernuft weer koploper in groene
groei moeten worden werkt aanstekelijk. Maar het ontslaat de VVD niet van de
harde keuzes waar ze nu voor wegloopt. De keus om los van Europa zélf te doen
wat nodig is om ‘Parijs' te halen, de keus voor een kolenexit, de keus om CO2
hoe dan ook serieus te gaan beprijzen en de keus om bedrijven en huiseigenaren
te verplichten voort te maken met energiebesparing bijvoorbeeld. Zonder zulke
maatregelen blijft het liberale vergroeningsverhaal flinterdun en bijzonder
broos. Het is te hopen dat de VVD zich bij de formatie net als in 2012 door
haar coalitiepartners zal laten inspireren voor verdere vergroening, want van
de liberalen zelf zal het vooralsnog niet komen..
Joris Wijnhoven is campagneleider klimaat
en energie bij Greenpeace Nederland