Nederland heeft nooit goed nagedacht over de strategische implicaties van het dichtdraaien van de Groningse gaskraan. Weliswaar zijn er nooit harde toezeggingen gedaan dat die kraan helemaal dicht zou gaan, maar die indruk is wel ontstaan. Die verwarring komt door slechte communicatie en ondoordachte besluiten.
Een probleem is Duitsland. Voor dat land, waaraan Nederland een leveringsplicht heeft, wordt de situatie steeds nijpender nu de laatste kerncentrales worden uitgeschakeld en besloten is geen gas meer te winnen in hun deel van de Noordzee. Dus moet er meer gas uit Nederland worden geïmporteerd. Dat Groningen hiervan de dupe wordt is duidelijk. Dit had anders kunnen lopen als de gasafschakeling intelligenter was aangepakt en niet werd gedreven door lobby’s van activisten en feitenvrij opportunisme. Zo worden we nu geconfronteerd met de gevolgen van het besluit om nieuwe kleinere gasvelden en een groter veld in de Noordzee, niet direct te gaan ontginnen. Die velden zouden nu kunnen worden gebruikt voor een groot deel van de leveranties aan Duitsland. Bovendien waren ons de huidige prijsexplosies voor een belangrijk deel bespaard gebleven. En dat terwijl de Europese Unie gas voorlopig als ‘groen’ aanmerkt. Dat is niet vreemd omdat al heel lang bekend is dat tijdens de energietransitie gas hard nodig is.
“De voorzieningszekerheid van gas is niet meer gegarandeerd”
Het antigas-activisme is inmiddels zo succesvol dat bedrijven als Shell niet alleen uit Nederland vertrekken, maar ook hun winningsactiviteiten willen afbouwen, waardoor de kans groot is dat Nederlandse gas in de bodem blijft zitten en niet langer als transitiebrandstof kan worden gebruikt. Tenzij voor hun velden een koper wordt gevonden, worden de problemen alleen maar groter. Want alternatieve energiebronnen zijn nog onvoldoende voorhanden. Waterstofgas is toekomstmuziek. Meer vloeibaar gas (LNG) zou uiteindelijk kunnen, maar dit vereist kostbare investeringen.
De implicaties van dit beleid worden steeds duidelijker. De voorzieningszekerheid van gas is niet meer gegarandeerd. Bovendien neemt door het versneld afschakelen van Groningen, het verwaarlozen van de back-up van kleine velden, de gasafhankelijkheid van Rusland verder toe. Dit maakt Europa chantabel.
“Nederland kan gedwongen worden om mee te gaan in een hard sanctiebeleid”
Bij een verdere escalatie van het conflict met Poetin is er een kans dat de Russische gaskraan wordt dichtgedraaid, al is het maar voor een paar weken. Dit gegeven zet een rem op harde sancties tegen Rusland. Als dat laatste niet langer kan, is het hek van de dam. Poetin kan dan zijn gang gaan. Zonder al te grote consequenties kan hij zijn Oekraïnepolitiek doorzetten, eisen dat de Baltische Staten -nu NAVO-leden- terugkeren in de moederschoot, de NAVO-landen dwingen hun troepen uit Oost-Europa te halen en Amerika dwingen Europa te verlaten. Dan ontstaat de door hem zo gewenste bufferzone, waardoor hij zich veilig kan voelen, maar waardoor onze onveiligheid toeneemt.
Dit betekent dat Nederland gedwongen kan worden om mee te gaan in een hard sanctiebeleid. Als vervolgens Rusland de gaskraan dichtdraait, moet het kabinet een afweging maken tussen het instorten van de Nederlandse economie en het instorten van nog meer huizen in Groningen. Die keuze is snel gemaakt.