Zoeken

Hoe wordt Nederland netto klimaatnegatief in 2050?

Auteur

Jos Cozijnsen

Natuurlijk moeten uiteindelijk alle emissies naar 0 en moet er een sluitende klimaatboekhouding zijn. Met een netto aanpak wordt volgens Jos Cozijnsen geen tijd verloren.

Het belang van “net” in “Net-Zero”: Hoe wordt Nederland netto klimaatnegatief in 2050? Net-zero: ‘Buzzword’ op de Klimaattop in Glasgow: kan het, en is het genoeg? De ‘netto’ biedt de noodzakelijke flexibiliteit om de ambitieuze doelen te halen. Het is geen verzwakking, zoals sommigen zeggen. Ik leg in dit artikel uit hoe eventuele zorgen getackeld kunnen worden en het concept juist leidt tot meer klimaatambitie.

Op de klimaattop in Glasgow gaf een groot aantal landen en grote bedrijven aan in 2050 “net zero” te willen zijn. Onderzoek geeft aan dat daardoor het 1,5 graden Celsius binnen bereik komt. Nederland en de EU hebben in de Klimaatwet afgesproken in 2050 klimaatneutraal te zijn en daarna negatief. Maar wetenschappers willen dat Nederland al in 2040 klimaatneutraal is. Dat zou betekenen dat Nederland in 2050 dus klimaatnegatief moet zijn. Het streven van Rutte IV om van -55% in 2030 tot een verplichting in -60% in 2030 te komen, brengt klimaatnegatief in 2050 wel dichterbij. Wordt Nederland koploper net zero? Wat is de rationaliteit achter ‘net-zero’? En wat zijn de gevoeligheden?

IPCC AR6 Glossary:

De rationaliteit van net zero

De ratio achter de ‘net-zero’-doelen is dat de wereld uiteindelijk in 2100 weer een balans moet vinden in natuurlijke broeikasgasemissies en opslag daarvan in biomassa en oceanen. De westerse industrielanden en grote bedrijven moeten daarbij het voortouw nemen en die balans al in 2050 halen. Maar omdat het wellicht niet mogelijk is volledig alle eigen broeikasgasemissies dan volledig uitgebannen te hebben – denk aan methaan van industrie, landbouw, havenslib en veenweide – kan ervoor worden gezorgd dat er in andere sectoren, of andere landen, extra wordt gereduceerd of opgeslagen. Als dat goed geboekhoud wordt, leidt dat tot een net- zero emissies resultaat (zie ook IPCC-definities). En het totale resultaat draagt bij aan mondiale emissiereductie. En zolang er nog landen en sectoren zijn die zelf nog niet naar 0 uitstoot kunnen, en omdat ontwikkelingslanden meer tijd hebben om te reduceren, kunnen andere landen en bedrijven extra betalen om daar additionele reducties te realiseren, zodat het mondiaal totaal sneller op 0 uitkomt. De afspraken in Glasgow over het gebruik van de CO2-markt helpen om die internationale uitwisseling in additionele reducties mogelijk te maken.

Afbeelding1

Mogelijke zorgen met het concept
De zorg van met name milieuorganisaties, zie onlangs in Trouw, is dat bedrijven misbruik van netto-doelen maken en te lang doorgaan met fossiele brandstoffen en compensatie zoeken in dure onbewezen technieken als ‘Direct Air Capture’. Ook is er sprake van verschillende doelen: soms alleen CO2 of alle broeikasgassen in CO2-equivalenten. En het maakt ook nogal uit welke tijdsschaal je gebruikt. Kan men investeren in CO2-vastlegging in het planten van bomen, die na, zeg 40 jaar, weer vergaan en aan CO2-emissie bijdragen, wel aftrekken van CO2-uitstoot van fossiele brandstoffen die 100 jaar CO2 in de atmosfeer blijft? En methaan heeft over 100 jaar gerekend een 26 keer groter effect dan CO2, maar op de korte termijn meer dan 80 keer zo groot effect. De totale opwarming komt bovendien, naast door CO2 en andere broeikasgassen, ook door andere effecten, zoals extra impact van vliegtuigen op grote hoogte. En depositie van roet door scheepvaart op de Noordpool betekent ook extra opwarming. Dus bij het stellen van doelen door landen en bedrijven moeten ook die aspecten erbij betrokken worden.

Sommigen pleiten er daarom voor alle broeikasgassen en alle sectoren eigen CO2-doelen te geven en geen enkele uitwisseling toe te laten. Anderen stellen dan compensatie alleen met ‘carbon removals’ kan en niet via reductie van emissies. Daartoe neigt het Science Based Targets Initiative (‘compensation beyond value chain mitigation in contrast to neutralisation, which is the term for removing residual emissions’). In de NRC wordt kritiek geuit door Milieudefensie op het SBTi, omdat het vaak bij de ambitieuze doelen blijft en er geen handhaving is. Het tegenhouden van uitwisseling, de ‘net’ benadering, lijkt mij onverstandig. Voor grotere ambitie, en gezien het feit dat niet alle sectoren en landen even snel naar 0 kunnen, en er nog weinig betaalbare carbon removal projecten zijn is die flexibiliteit tussen sectoren, gassen en ook tussen landen onmisbaar. Dat emissiereductie prioriteit heeft, staat niet gelijk aan ‘alleen reductie’, en het betekent ook niet dat de carbon removal moet worden uitgesteld. En alleen al in verband met het behoud van biodiversiteit moet het Westen ontwikkelingslanden helpen bij het beschermen van de rap verdwijnende tropische bossen en mangroves.

How to get it right!
In Nature beschrijven wetenschappers wat het net zero precies inhoudt, en hoe dat onderdeel te maken van een integrale aanpak: ”The meaning of net zero and how to get it right” en ze stellen voor dat rijke landen al eerder net-zero bereiken en daarna netto negatief worden.

Afbeelding2
Wetenschappers identificeren in Nature 7 kenmerken van net zero, die belangrijk zijn om er een succesvol kader voor klimaatactie van te maken.

De genoemde zorgen kunnen namelijk goed getackeld worden; de netto aanpak werkt:

Met bovenstaande aanpak leidt een netto-benadering tot meer flexibiliteit en meer ambitie. Natuurlijk moeten uiteindelijk alle emissies naar 0 en moet er een sluitende klimaatboekhouding zijn. Maar met een netto aanpak wordt geen tijd verloren. En uit onderzoek van Ecofys voor de Wereldbank bleek dat de kosten in 2030 een derde lager zijn als deels gebruik gemaakt wordt van de mondiale CO2-markt, en in 2050 50% lager. Onderzoekers van University of Maryland schatten het potentieel aan reducties fossiele emissies of 5 Gton in 2030 en van nature based reducties en removals op 4 Gton CO2.

Jos Cozijnsen

Jos Cozijnsen is Carbon Specialist bij Anthesis. Op Twitter is hij actief onder @timbales