Enkele weken geleden werden we in Nederland opgeschrikt door het bericht dat de ‘lynx’ mogelijk weer terug zou keren in Nederland. Het zou een nieuwe verstoring te weeg kunnen brengen in ons geteisterde land. Ik hoorde het op de radio en dan vallen de ‘y’ en de ‘x’ niet meteen op. Ik dacht dus eerst dat de ‘linkse’ politieke partijen een soort van verovering van de Provinciale Staten zouden realiseren. Maar goed, toen men over de wolf begon en andere dierlijke opmerkingen maakte, begreep ik dat het over onze wilde kat met de vreemde oren ging.
“Ons aangeharkte land dreigt na de wolf, eikenprocessierups en Amerikaanse rivierkreeft wederom slachtoffer te worden van de natuur”
Dieren fascineren ons mensen, zeker als ze verder gaan dan de bekende huisdieren. Ook kunnen we leren van dieren. De Griekse schrijver en dichter Aesopos startte het genre van de fabels, waarin dieren als mensen lijken met dezelfde problemen, ruzies, onenigheden, eigenaardigheden en oplossingen. Eerder heb ik op deze plek beschreven dat de wolf het energievraagstuk in een andere gedaante is. Maar goed, na het breaking news over de lynx dacht ik meteen: daar gaan we weer. De Statenverkiezingen dreigden al een strijd te worden over ‘wolven, woke & (linkse) wolken’. Maakt de lynx het allemaal nog erger? Dat viel mee. De verkiezingen gingen over weilanden, wonen en wantrouwen. De uitslag is bekend. Terwijl banken in Californië en Zwitserland instortten wegens gebrek aan vertrouwen bij klanten, spaarders en aandeelhouders, deden kiezers in Nederland hetzelfde. In bancaire termen: BBB werd overnight triple A. En de overwinning van BBB had nog groter kunnen zijn. Want als de das, inderdaad die vriendelijk ogende, doorgeschoten hamster in zebrakleuren, zich twee weken eerder de publiciteit ingegraven had, dan waren de Statenverkiezingen een referendum geworden over dit dier: gedogen of elimineren. Want de das laat van zich horen. Nu liggen treinen in Brabant en Friesland stil omdat de das zijn tunnels graaft onder spoorlijnen en deze dreigen te verzakken met ontsporingen tot gevolg. Ons aangeharkte land dreigt na de wolf, de eikenprocessierups en de Amerikaanse rivierkreeft wederom slachtoffer te worden van de natuur.
“De das gaat slim met zijn energieverbruik om, rust regelmatig uit en denkt circulair”
De das heeft een leefgebied buiten de Randstad in met name Limburg, Brabant en het Noorden. Interessant, in deze tijd dat het kabinet overweegt TenneT te splitsen in een Nederlands en een Duits deel: de das bouwt in de grensstreek zijn burchten aan beide kanten van deze grens. Met nul discussie over de kosten. Het kan dus wel. En verder raakt de das drie bekende discussies: Strijd Randstad versus andere regio’s, de natuur tegenover menselijke activiteit en onze infrastructuur (verzakkende rails). Dit zijn nog altijd ook drie hoofditems van ons energievraagstuk.
Ik wil hier een lans breken voor de das als lichtend voorbeeld, want dit dier heeft vaardigheden waar we van kunnen leren in ons energiebeleid. Allereerst graaft het in hoog tempo zijn ondergrondse wegen, waar onze netbeheerders jaloers op zouden zijn. Weinig congestieproblemen in de dassenwereld. Het netwerk van tunnels en burchten wordt ook slim gebruikt en de das staat toe dat andere dieren als vossen en konijnen gebruik maken van zijn infrastructuur. Voor magere tijden heeft hij zijn voorraadschuur, die verder gaat dan onze batterijopslag. Dassenburchten zijn soms honderden jaren oud, waarbij bestaande gangen en ruimtes steeds gemoderniseerd worden zonder dat ze opnieuw beginnen met graven. Ook heeft de das geen last van vergunningsprocedures en Omgevingswet. De das gaat slim met zijn energieverbruik om, rust regelmatig uit en denkt circulair. Dat laatste is ook hard nodig, omdat het dier met zijn veel geluiden een slecht jager is en daarom restjes van andere dieren nuttigt.
“Moeten dieren, rivieren en Waddenzee nu ook rechtspersoonlijkheid krijgen zoals regelmatig bepleit wordt?”
De moraal: Zo blijkt dat we als mensen, zeker ook in de wereld van energie en circulariteit, veel kunnen leren van plant en dier. De Belgische wetenschapper Gunther Pauli schreef tien jaar geleden het boeiende boek Blue Economy. Hierin beschrijft hij honderden voorbeelden van oplossingen uit de planten- en dierenwereld waar wij van kunnen leren. Van het zwart-witte koelings- en verwarmingssysteem van de zebra en de ‘lijm’ van de mossel tot de ingenieuze termietenheuvels. Deze robuuste heuvels zijn vele honderden jaren oud en vormen een perfecte stad met woningen, landbouwgronden, wegenstelsel, energiehuishouding en huisinrichting. Inmiddels gaan architecten en aannemers hiermee aan de slag. Opvallend: de das komt in zijn boek niet voor! In het verlengde hiervan: moeten dieren, rivieren en Waddenzee nu ook rechtspersoonlijkheid krijgen zoals regelmatig bepleit wordt? Ik denk het niet, want dan gieten we het allemaal in een juridisch jasje, terwijl de praktijk veel boeiender is. Zoals onze dassen laten zien.
Nog een laatste moraal, zoals hoort bij fabels. Ook laat de das zien dat zwart-wit denken niet nodig is. Het kan, gezien zijn vacht, allebei. Hoewel we ook weer moeten waken hoe Prorail het dassenprobleem gaat oplossen. Want eerlijk gezegd: Het weghalen van de dassenburchten is toch een stevige vorm onteigenen en maakt de bodem wankel. En dat mobiliseert ook weer onvrede bij onze veel belangengroepen, waar ondergrond, bodem, landbouwgrond en stallen heilig zijn. Ik zie de agenda van Johan Remkes al weer vol lopen.