Hoe borgen we met elkaar energiezekerheid zonder afbreuk te doen aan de versnelling van de energietransitie? Deze vraag stond centraal tijdens het zevende jaarlijks terugkerende EBN-Energieontbijt, dat 17 januari 2023 plaatsvond bij Kunstmuseum Den Haag. EBN-CEO Jan Willem van Hoogstraten overhandigde tijdens de bijeenkomst de infographic ‘Energie in Cijfers’ aan Rob Jetten, minister van Klimaat en Energie.
‘Verandering zal niet komen als we wachten op een andere persoon of op een andere keer’. Onder meer deze woorden sprak toenmalig president van de Verenigde Staten, Barack Obama, toen hij in 2014 de Tuinzaal opende waar nu het ontbijt plaatshad. In navolging van deze woorden onderstreepte Jetten dat de energietransitie vraagt om moed en regie: “Als we als Europa in 2050 energieneutraal willen zijn, moeten we nú politieke moed tonen en het vaker aandurven een nieuwe sociale norm te introduceren. Daar hoort bij dat het bedrijfsleven en de samenleving eerlijk zijn over dilemma’s waarvoor geen perfecte oplossing is. Ik zie het als mijn taak als minister om duidelijkheid te scheppen en knopen door te hakken. Om klimaatneutraal te worden, moeten we de energietransitie samen op alle mogelijke manieren proberen te versnellen. Dat is dé opdracht aan de huidige generaties.”
“Rechtvaardige bestrijding energiecrisis”
Tijdens het ontbijt, waar verschillende prominente sprekers en panelleden uit de energiesector bijdragen deelden, ging onder meer aandacht uit naar het belang van draagvlak en een rechtvaardige bestrijding van de klimaatcrisis. EBN-CEO Jan Willem van Hoogstraten accentueerde in zijn bijdrage de samenhang tussen klimaat en democratie. Van Hoogstraten: “Om de klimaatcrisis aan te pakken, is een stevige democratische rechtsorde nodig én een goede verdeling van de lusten en de lasten. Bij onrechtvaardige bestrijding van de klimaatcrisis, ontstaat er druk op de samenleving en de democratie. De toenemende samenwerking binnen Europese landen is een positieve ontwikkeling. Intensieve samenwerking maakt het mogelijk grenzen te stellen en afspraken te maken, zoals over het vullen van gasvoorraden.”
“Om de klimaatcrisis aan te pakken, is een stevige democratische rechtsorde nodig én een goede verdeling van de lusten en de lasten”
“Betrokkenheid burgers en industrieën”
De aanwezige panelleden benadrukten het belang van het betrekken van verschillende ‘lagen’ bij de energietransitie. Zo stelde Kees Vendrik (Nationaal Klimaatplatform) in het eerste panelgesprek dat ook aandacht moet uitgaan naar burgers en ondernemers die op grotere afstand staan van de transitie. Ook wees Vendrik de industrieën op hun verantwoordelijkheid grote stappen te zetten en te delen wat hun bijdragen zijn. Carolien Gehrels (Arcadis) benadrukte dat we onze blik meer kunnen richten op mondiale ontwikkelingen en bijvoorbeeld Engeland en Schotland als voorbeeld kunnen nemen in hun succesvolle streven competitief en aantrekkelijk te blijven voor bedrijven. Arjen Kapteijns, wethouder van de gemeente Den Haag, sprak het belang uit van het vergroten van de betrokkenheid van burgers en het bieden van meer perspectief. Kapteijns: “Veel mensen zijn nu als gevolg van de hoge gasprijzen aan het overleven. Zij hebben zicht nodig op betere tijden.”
“Betrouwbaarheid en betaalbaarheid zijn het antwoord op de vraag hoe energie duurzaam kan worden opgewekt”
“Transitie van onderop”
In het tweede panelgesprek legde Lucia van Geuns (HCSS) de vinger op de risico’s van de bestaande importkloof en de gevolgen die dit kan hebben op de korte en middellange termijn, als we bijvoorbeeld strengere winters krijgen. Olof van der Gaag (NVDE) stelde dat we meer moeten denken in minimumprijzen dan in plafondprijzen, omdat betrouwbaarheid en betaalbaarheid het antwoord zijn op de vraag hoe energie duurzaam kan worden opgewekt. Jaco Stremler (PBL) benadrukte onder meer het belang van het gebruik van circulaire energie. Ook wees hij de aanwezigen op het risico dat partijen elkaar kwijtraken, doordat energieproblematiek op de lange baan wordt geschoven. Daarnaast benadrukte Stremler dat het gesprek meer moet gaan over transitie van onderop en dat bijvoorbeeld boeren die hier al lang mee begonnen zijn, meer podium moeten krijgen.
“Klimaat in de muziek”
Tussen de panelgesprekken door zorgde Leo Blokhuis, bij velen bekend als de ‘popprofessor’, voor een verbaal muzikaal intermezzo. Uit zijn bespreking van muziek vanaf de jaren zeventig tot nu, bleek dat vervuiling een veelbezongen onderwerp is. Blokhuis besloot zijn toespraak met een herhaling van de klimaatbewuste oproep van poprockband Katrina and the Waves in hun hit ‘Walking on Sunshine’: ‘Als je moet douchen, doe het dan samen’ (vrij vertaald).
“Over het EBN-energieontbijt”
Al zeven jaar op rij organiseert EBN jaarlijks het Energieontbijt. Dit jaar waren ruim 300 vertegenwoordigers van partijen uit de energietransitie fysiek bij het ontbijt aanwezig. Traditiegetrouw presenteert EBN tijdens het ontbijt de Infographic ‘Energie in cijfers’. Dit jaar waren er naast live bijdragen van Rob Jetten, minister van Klimaat en Energie, Olof van der Gaag (NVDE), Carolien Gehrels (Arcadis), Lucia van Geuns (HCSS), Kees Vendrik (Nationaal Klimaatplatform), Arjen Kapteijns (wethouder gemeente Den Haag), Jan Willem van Hoogstraten (EBN-CEO), ook videobijdragen van Diederik Samson (kabinetschef van Europees commissaris Frans Timmermans), Mohammed Chamin (lid van het Europees Parlement) en Tom Berendsen (Europarlementariër).
Dit jaar vond het Energieontbijt plaats in de Tuinzaal van Kunstmuseum Den Haag, waar strandbeest Animaris Omnius van kunstenaar Theo Jansen het plafond siert. Jansen ontwierp dit strandbeest en negen andere van dit type als oplossing van een actueel probleem: klimaatverandering. De strandbeesten bewegen zelfstandig in de wind.
Tekst: Paula van Loo
Foto: Patrick Simons Fotografie