Sible Schöne over het belang van dat er de komende jaren ervaring wordt opgedaan met de inzet van waterstof in de gebouwde omgeving
In haar analyse van de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) terecht dat het streefbeeld voor de gebouwde omgeving voor 2050 duidelijker moet worden. Dat geldt met name voor het aanbod van hernieuwbare energie. Een heldere visie op de beschikbaarheid van hernieuwbare bronnen zoals bijvoorbeeld geothermie, aquathermie, restwarmte, biomassa en groen gas, is nodig om te bepalen of het streefbeeld van verduurzaming past bij de langetermijntransitie. Het aantal woningen dat verduurzaamd kan worden met een hybride warmtepomp, hangt af van de beschikbaarheid van duurzaam gas. Hetzelfde geldt voor het aantal woningen dat verduurzaamd kan worden door aansluiting op een warmtenet, wat afhankelijk is van de beschikbaarheid van hernieuwbare warmtebronnen. En het aantal woningen dat all electric kan worden is afhankelijk van de beschikbaarheid van hernieuwbare elektriciteit.
Het PBL is met name kritisch over de verwachting dat in 2030 twee miljard kubieke meter duurzame gassen nodig zijn in de gebouwde omgeving. Die verwachting is volgens het PBL niet onderbouwd en het ontbreekt aan een aanpak voor het produceren van deze duurzame gassen. Deze constatering sluit aan bij de notitie ook van het PBL over de inzet van duurzame biomassa (inclusief groen gas) in de verschillende sectoren. Daarin constateren de onderzoekers dat grote hoeveelheden biomassa nodig zijn als feedstock in de chemische industrie, ondervuring bij industriële processen op hoge temperatuur (met CCS) en als brandstof in de luchtvaart. Voor de andere sectoren is er alleen voldoende biomassa beschikbaar voor nichemarkten, zoals wellicht een gedeelte van de warmtevraag in oude binnensteden of in het buitengebied.
“De constatering dat we met groen gas op basis van biogas niet ver komen, lijkt me terecht”
De opvatting dat er weinig groen gas beschikbaar is voor de verwarming van woningen lijkt me terecht. Maar het is mijns inziens niet terecht om te constateren dat er nauwelijks een rol is voor gas in de gebouwde omgeving. Als we bijvoorbeeld kijken naar warmtenetten, dan is bij de bestaande 70 - 90 graden netten op basis van restwarmte al snel zo'n twintig procent gas nodig voor bijverwarming in koude periodes. Bij de warmtenetten op basis van geothermie loopt dit volgens de huidige inzichten zelfs op tot dertig procent. Zie het Masterplan Aardwarmte in Nederland. En ook bij een duurzame elektriciteit die nodig is voor (hybride) warmtepompen zal gas een belangrijke rol spelen in aanvulling op zon en wind. Een bijdrage van 25 - 30 procent lijkt mij een alleszins realistische schatting.
Er is kortom een behoorlijke hoeveelheid duurzaam gas nodig. Een van de studies, waarin wel een helder toekomstbeeld wordt geschetst voor de gebouwde omgeving is ‘Een klimaatneutrale warmtevoorziening voor de gebouwde omgeving, update 2016' van CE Delft. Daarin constateert dit onderzoeks- en adviesbureau dat er voor HR-ketels en hybride warmtepompen (1.2 miljoen woningen) naar schatting 1.5 mrd m3 duurzaam gas nodig is en voor de bijverwarming van warmtenetten (4.5 miljoen woningen) nog eens 1.2 mrd m3. Daar komt nog het gas bij voor de elektriciteit van twee miljoen all electric woningen. En dan is er nog de utiliteitsbouw. De twee miljard m3 hernieuwbaar gas, waar het Klimaatakkoord over spreekt is dus eerder een onderschatting met pakweg een factor twee dan een overschatting.
Maar de constatering dat we met groen gas op basis van biogas niet ver komen, lijkt me terecht. Daarom is het belangrijk dat er de komende jaren ervaring wordt opgedaan met de inzet van waterstof in de gebouwde omgeving in navolging van het onderzoeksproject in het Engelse Leeds, en dat in de studies die nu lopen naar blauwe (aardgas plus CCS) en groene waterstof (elektrolyse zon en wind) de pakweg vier miljard m3 hernieuwbaar gas, die nodig is voor de gebouwde omgeving wordt meegenomen.
Sible Schöne is adviseur van HIER klimaatbureau Op Twitter is hij actief onder @HIERisSible