Energie en de verkiezingen Watt Nu

Column John Kerkhoven: Stemadvies voor 7 grote partijen op energietransitie

Over een paar weken zijn de verkiezingen. In de publieke debatten en de media wordt helaas maar weinig aandacht besteedt aan het onderwerp energietransitie. Veel mensen die energie een belangrijk thema vinden, hebben daarom moeite om te bepalen op welke partij ze moeten stemmen.

Vanuit deze vraag heb ik het 'Watt Nu?!' referentiescenario vergeleken met de partijprogramma's van 7 grote politieke partijen. Mijn stemadvies voor mensen die energietransitie belangrijk vinden luidt dat u kunt kiezen uit D66 of GroenLinks, gevolgd door de PvdA. Vindt u het onderwerp wel belangrijk, maar wilt u het aan de markt overlaten, dan is de VVD uw partij. De partij die de minste aandacht aan het onderwerp schenkt, is de PVV.

Onderbouwing

Het afgelopen jaar hebben 24 prominente Nederlandse experts uit het bedrijfsleven, de politiek en de wetenschap voor het televisieprogramma 'Watt Nu?!' hun visie gegeven op de energietoekomst van Nederland. Zij hebben hierbij het Energietransitiemodel gebruikt om een scenario te maken voor Nederland in 2030. Door de 24 scenario's te middelen is een samenvattend scenario gemaakt dat wij ‘het Nieuwe Referentiescenario 2030' noemen. De experts spreken hierin uit dat zij geloven in een CO₂-reductie van bijna 60% en bijna 40% hernieuwbare energie in 2030. Hiermee zijn zij goed op weg de EU doelstellingen voor 2050 te halen.

Belangrijke maatregelen uit het 'Watt Nu?!' referentiescenario zijn de inzet van energiebesparing in alle sectoren (door isolatie, andere verwarmingsopties, energy efficiency, elektrische, lichtere en efficiëntere auto's, de energiezuinige kas, etc.), hernieuwbare energie (zonnepanelen, windturbines en biomassa) en een hogere CO₂-prijs.

Ik heb dit ambitieuze referentiescenario vergeleken met de partijprogramma's van CDA, D66, GroenLinks, PvdA, PVV, SP en VVD. Eerst op de doelstellingen die de partijprogramma's uitspreken en vervolgens op de maatregelen die ze willen nemen.

GroenLinks en D66 gaan beiden voor 100% hernieuwbare energie in 2050 en beiden zetten nadrukkelijk in op zichtbare resultaten op de korte termijn. Direct daarna komt de SP, die in 2020 30% CO₂-reductie wil bereiken en voor hernieuwbare energie 75% in 2050. Het meest ambivalent blijken CDA en PvdA. Beide partijen hebben op de lange termijn ambitieuze doelstellingen (50% tot 100% hernieuwbare energie), maar zetten daar op korte termijn geen concrete doelstellingen tegenover. Als laatste blijven de VVD en de PVV over, die in hun partijprogramma's géén concrete doelstellingen hebben opgenomen. Kijkend naar de maatregelen die opgenomen zijn in de programma's zijn er ook grote verschillen:

• Het CDA zet vooral in op versterking van bestaande maatregelen, zoals het versterken van de SDE+-subsidie en met ‘Green Deals' de woningvoorraad verduurzamen en meer decentrale energieopwekking realiseren.
• D66 wil veel nieuwe maatregelen invoeren. Ze is onder andere voorstander van een deltawet voor energie en een energieminister. Daarnaast zet de partij in op energiebesparing, verdubbelen van de SDE+ en het herstructureren van de energiebelasting .
• GroenLinks wil ook een deltawet en een energieminister. Daarnaast zet de partij in op 3 procent energiebesparing per jaar, 10.000 megawatt aan windturbines op zee in 2020 en invoering van het Duitse ‘feed-in'-systeem.
• PvdA wil een jaarlijks stijgend aandeel hernieuwbare energie verplicht stellen, bijmenging van groengas op het gasnetwerk en zonnepanelen opnemen in het bouwbesluit.
• PVV wil de energiebelasting verlagen en, "mits veilig en verantwoord", kernenergie gebruiken.
• SP wil meer onderzoek naar nieuwe technologieën. Ze wil wind op zee faciliteren door een stopcontact op zee aan te leggen en een moratorium op kolen- en kerncentrales in de komende jaren.
• VVD wil subsidies afschaffen en de markt laten bepalen welke technologieën de winnaars worden. Kernenergie is belangrijk, maar moet zonder overheidsgeld gerealiseerd worden. De VVD wil verder lokale initiatieven voor duurzame energie stimuleren en inzetten op energie-efficiency.

In de tabel hieronder ziet u een overzicht van maatregelen die in het referentiescenario zijn ingevoerd en die in de verschillende partijprogramma's staan. Hieruit blijkt een duidelijk stemadvies.

Als u energietransitie belangrijk vindt en denkt dat deze ontwikkeling gestuurd moet worden vanuit de overheid, kunt u het beste stemmen op D66 of GroenLinks. Deze twee partijen hebben een uitgebreide agenda aan maatregelen om de energietransitie te bevorderen. Daarna komt de PvdA, die ook een (kleiner) aantal maatregelen in het partijprogramma heeft. De SP en het CDA hebben beiden een aantal maatregelen, maar niet genoeg om in voldoende mate de energietransitie te realiseren.

Mocht u denken dat energietransitie belangrijk is, maar dat dit vooral door de markt georganiseerd moet worden, met zo min mogelijk inmenging van de overheid, zou u ook op de VVD kunnen stemmen.

Denkt u, om welke reden dan ook, dat energietransitie helemaal niet belangrijk is en dat partijen die er teveel aandacht aan geven hun tijd verdoen, dan kunt u wellicht het beste PVV stemmen, aangezien deze partij weinig aandacht besteedt aan dit onderwerp.

Er is ook een uitgebreid rapport waarin u meer kunt lezen over het referentiescenario en de partijprogramma's. Dit rapport kunt u hier vinden. U kunt het 'Watt Nu?!' referentiescenario hier bekijken.

Andere partijen

Natuurlijk zijn andere partijen ook bezig geweest met dit onderwerp en komen zij soms tot andere inzichten. Twee bronnen met verdere stemadviezen gericht op energie vindt u hier:

• ECN rekent verkiezingsprogramma's door op energiebeleid
• Klimaatkeuze heeft een stemwijzer voor energie gemaakt

Overzicht maatregelen per partij (✔ = vóór, ✗ = tegen, leeg = niet in het programma)

• 1. De SP richt zich vooral op subsidie voor onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologie
• 2. D66 wil 2% energiebesparing per jaar, GroenLinks 3%, VVD "zet er op in". Het referentiescenario komt op een gemiddelde energiebesparing van rond de 2% per jaar.
• 3. D66 geeft aan kernenergie als laatste optie te zien voor energie, waar geen overheidsgeld heen mag. Ze sluit het dus niet volledig uit, maar geeft ook duidelijk aan geen voorstander te zijn.
• 4. De PVV wil de energiebelasting verlagen voor iedereen. Dit zal leiden tot meer verbruik en dus meer uitstoot, en kan daarom niet gezien worden als een herziening

Deze column is geschreven door Wouter Meyers, in samenwerking met John Kerkhoven en Chael Kruip. Alle drie zijn werkzaam bij Quintel Intelligence.

Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium