Prominente Nederlanders voor vergaand energiebeleid

John Kerkhoven: "Deelnemers TV-programma WattNu?! tonen dat energietransitie moet en kan"

In het kader van het TV-programma 'Watt Nu?!' op RTL-Z hebben 24 prominente Nederlanders*, gebruikmakend van het Energietransitiemodel, hun visie op de energietoekomst van Nederland in 2030 gegeven. Het blijkt dat zij hetzelfde denken over de energietransitie: het moet en het kan.

Energietransitie moet:

Eigenlijk zijn alle deelnemers aan ‘Watt Nu?!' het er over eens dat CO₂-reductie moet en dat ons percentage duurzame (of hernieuwbare) energie fors hoger moet worden. CO₂-reductie (t.o.v. 1990) in hun scenario's varieert van -19,5 % tot -97,5 % met een gemiddelde realisatie in het scenario van -51,5 %. Het percentage duurzame energie varieert in de scenario's tussen 15,5 % - 97,5 % met een gemiddelde gerealiseerde waarde van 36 %.

De meeste deelnemers zetten hoog in, vanuit de drieledige gedachte dat klimaatverandering een realiteit is, dat de vervuiling echt moet worden teruggedrongen en dat we toe moeten naar een samenleving die de aarde niet uitput. En zelfs de meest conservatieve deelnemers gaan toch nog voor bijna 20% C0₂-reductie t.o.v. 1990 (2010 situatie is +8% CO₂ stijging t.ov. 1990) en ruim 15% duurzame energie (2010 situatie +4%).

Energietransitie kan:

Door maatregelen te nemen in het Energietransitiemodel hebben de deelnemers aan ‘WattNu?!' aangegeven hoe ze energietransitie willen vormgeven. Door efficiëntieverbeteringen en besparingen in alle verbruikssectoren (industrie, huishoudens, transport, etc.), dalende kosten voor hernieuwbare energie en stijgende fossiele prijzen verwachten de meeste gasten dat de energietransitie ook nog eens een middel is om de kosten in de hand te houden. In een land met een nauwelijks groeiende economie erg belangrijk.

De belangrijkste maatregelen en ontwikkelingen op een rijtje:

• Huizen, scholen en kantoren worden véél beter geïsoleerd
• De HR-combiketel die nu nog in de meeste huizen zit gaat plaats maken voor warmtepompen en HRe-ketels (micro-WKK). In het gemiddelde ‘Watt Nu?!'-scenario staan er nog maar in minder dan 40% van alle huizen een gasgestookte CV-ketel
• Alle huishoudelijke apparaten zullen in 2030 een A++ label hebben. We gaan er wel meer van gebruiken, maar toch daalt hierdoor de huishoudelijke elektriciteitsvraag in 2030.
• De gloeilamp wordt uitgefaseerd. Meer dan 70% van de lampen zijn LED-lampen en spaarlampen in 2030.
• Zonnepanelen komen bij de "prijspakkers" te liggen. Ze worden ongeveer 50% goedkoper dan vandaag. Straks zijn ze gemeengoed op daken van huizen en gebouwen. Je kunt dan stroom zelf maken voor ongeveer 10 cent per kWh, terwijl stroom nu 22 cent per kWh kost. Dus iedereen zonder zonnepanelen is een dief van zijn eigen portemonnee. De deelnemers aan ‘Watt Nu?!' verwachten dat er in 2030 op ongeveer de helft van alle geschikte daken zonnepanelen liggen.
• Auto's en vrachtauto's worden veel zuiniger en elektrische auto's en auto's op aardgas gaan het gebruik van diesel en benzine auto's terugdringen. Minder dan 50% van de auto's rijdt nog op benzine en diesel in 2030.
• De industrie wordt ieder jaar een beetje efficiënter in het energiegebruik, maar krimpt ook ieder jaar licht (-0.1%)
• Energiegebruik in de land- en tuinbouw wordt sterk teruggedrongen door het concept van de energiezuinige kas (samen met meer warmtepompen, geothermie, en inzet van biomassa)
• De prijs van met name aardolie zal stijgen. Dit trekt de prijzen van steenkool en aardgas mee omhoog. Een verdubbeling van de olieprijs staat volgens de deelnemers van ‘Watt Nu?!' op stapel in de komende 20 jaar.
• De prijs van windenergie op zee wordt nog 20% lager. In 2030 staan er meer dan 3.000 grote windmolens op "onze" Noordzee en zijn er ook op land nog zo'n 1.000 bijgebouwd.
• Een hoge CO₂-prijs (40+ euro per ton CO₂) is noodzakelijk om de energietransitie op gang te brengen en te houden. Een goed werkend Europees emissiehandelssysteem is daarvoor noodzakelijk. Er worden veel minder rechten gratis weggegeven.
• Steenkool en kernenergie zijn gemarginaliseerd in de Nederlandse energiemix. Bestaande centrales sluiten we niet onmiddellijk maar ze draaien minder en er komen geen nieuwe meer bij tot 2030.
• Aardgascentrales worden ook minder bijgebouwd en krijgen in toenemende mate de rol van backup-centrales
• Het elektriciteitsnet dient fors te worden uitgebreid met name op middenspannings- en hoogspanningsniveau. Er is een extra investering van ongeveer 500 miljoen euro per jaar nodig.
• De werkgelegenheid in de energiesector en de installatiebranche groeit sterk door de toenemende en meer arbeidsintensieve inzet op decentrale energieopwekking en allerlei efficiëntie- en besparingsmaatregelen (zoals bijvoorbeeld isolatie van gebouwen)
• Financiering is geen probleem maar moeten we met elkaar nog wel goed regelen. Daar zit ook een belangrijke uitdaging voor de komende jaren.
• Interessant is verder dat dit scenario uitkomt op een totale jaarlijkse stijging van energiekosten voor Nederland van slechts 15%. Een scenario waar de kosten van olie, gas, steenkool en biomassa stijgen volgens het 'Watt Nu?!' referentiescenario, maar waarin de rest van de parameters hetzelfde blijven als vandaag, levert een stijging op van 66%. Het referentiescenario doet het qua kosten ongeveer 20 miljard beter dan een scenario waarin we verder niets aan de huidige situatie veranderen!

Nu deze 24 prominente Nederlanders hebben aangeven dat Energietransitie moet en kan, is de volgende vraag: willen we het ook? Het is waarschijnlijk net als met roken. Nog steeds is een groot deel van de bevolking niet bereid om te stoppen. Het veranderen van je levenswijze is voor velen eerder bedreiging dan kans.

In de komende columns zal ik verder ingaan op de implicaties van "Het Nieuwe Referentiescenario 2030". Thema's die we zullen illustreren met behulp van het Energietransitiemodel zijn:

• Toename werkgelegenheid
• Toename decentrale opwek en implicatie voor bestaande elektriciteitscentrales
• Inzet van backup centrales
• Geringe noodzaak voor netverzwaring en rol van smart grids

U kunt alle ‘WattNu?!' scenario's terugvinden op http://www.energietransitiemodel.nl/ bij het professionele model onder het kopje "Start met een bestaand scenario". Half juli komt er ook een nieuwe release van het energietransitiemodel met daarop het Nieuwe Referentiescenario. U kunt alvast een voorproefje van deze release en het Nieuwe Referentiescenario zien op onze beta-server http://beta.et-model.com/scenarios/28493

Volg ons op Twitter: @energiepodium

*De 24 deelnemers aan Wattnu?! zijn:

Energiesector:

Ewald Breunesse, manager Energietransitie Shell

Gertjan Lankhorst, CEO GasTerra

Hans Alders, voorzitter Energie Nederland

Jeroen de Haas, directeur Eneco

Peter Molengraaf, CEO Alliander

Politiek:

Jolande Sap, lijsttrekker GroenLinks

Paulus Jansen, woordvoerder Energie SP
René Leegte, woordvoerder Energie VVD

Bedrijfsleven:

Anniek Mauser, Manager Duurzaamheid, Unilever

Bernard Fortuyn, Hoofd sector Energie, Siemens Nederland

Harm Post, directeur Groningen Seaports

Jan Borghuis, directeur GreenWheels

Pieter Verberne, General Manager Energy en Executive Vice President Industrial Chemicals, AkzoNobel

Stef Kranendijk, CEO Desso

Richard Kooloos, Directeur duurzame ontwikkeling, ABN AMRO

Romeo Malizia, COO Ballast-Nedam

Stef van Dongen, directeur Enviu

NGO's:

Marco Witschge, Directeur Stichting Nederland Krijgt Nieuwe Energie

Marjan Minnesma, directeur Urgenda

Tjerk Wagenaar, directeur Natuur & Milieu

Vera Dalm, directeur Milieu Centraal

Wetenschap:

Jo van den Brand, Professor Natuurkunde, Vrije Universiteit Amsterdam

Pier Vellinga, Directeur Kennis voor Klimaat

Ronald Rovers, Lector Hogeschool Zuyd

Volg Energiepodium op Twitter: @energiepodium