Stijn Schlatmann, Energy Matters: "Laat overheid eerste grote klant worden van start ups"
Nederland scoort goed op het gebied van innovatie op energiegebied. Wel is het nodig om het mkb een grotere rol te geven bij onderzoek, vindt Stijn Schlatmann, directeur van adviesbureau Energy Matters.Waarom moet energie onderzoek zich volgens u meer richten op het mkb?
"De agenda wordt te veel bepaald door onderzoeksinstituten. Die zijn vooral bezig met fundamenteel onderzoek en te weinig met onderzoek gericht op alledaagse praktijktoepassingen. Daarvoor zouden vooral middelgrote en kleinere bedrijven in de sector en de toeleveranciers meer hun stempel moeten drukken op die agenda. Bij onderzoeksinstellingen ligt de focus nu vooral op duurzame energieproductie uit zon, wind en biomassa. Energiebesparing in de industrie en de gebouwde omgeving, dus in bestaande gebouwen en woonwijken, krijgt naar verhouding te weinig aandacht. Kijk bijvoorbeeld naar efficiënte aardgastoepassingen zoals gaswarmtepompen, micro-wkk's, brandstofcellen en hybride elektriciteit- en gastoepassingen. Wetenschappelijk is dat voor onderzoeksinstellingen misschien minder uitdagend, maar voor het welslagen van de energietransitie is het essentieel."
Wat vindt u van de Nederlandse onderzoeksagenda voor energie?
Het onderzoek moet breder worden getrokken. Nederland onderscheidt zich ten opzichte van het buitenland met een sterke aardgasinfrastructuur. Ik vind dat we daar als land ook in het internationale onderzoekcircuit nog wel wat zwaarder op zouden kunnen inzetten, met innovatieve aardgastoepassingen zoals hierboven genoemd. Met de sterke groei van duurzame energieproductie en met - door de onvoorspelbaarheid van die productie - straks grote schommelingen op het net, verdient ook het verbeteren van flexibel productievermogen extra aandacht. Dus onderzoek naar sneller regelbare fossiele centrales en decentrale opwekkers, maar ook bijvoorbeeld naar regelbaarheid van windvermogen. En naar de opslag van energie zoals power to gas. Ook hoor ik onderzoeksinstituten nog te weinig over toekomstige verdienmodellen voor opwekkers die dat flexvermogen hebben staan. De markt is er nog lang niet uit hoe dat model er uit moet zien, maar je ziet hoe de transitie in Duitsland nu al tot grote spanningen leidt. Een ander marktmodel is ook nodig om ook duurzame opwekking op termijn een verdienmodel zonder subsidie te bieden. Het verbaast mij dat hier door economen niet meer onderzoek naar wordt gedaan."
““Financiering door de overheid gaat doorgaans niet verder dan 50 procent van het benodigde kapitaal. En als je als beginnende ondernemer bij gebrek aan venture capital de andere helft moet lenen bij een bank, wordt het lastig””
Gerrit van Werven, de
directeur van Energy Valley, zei onlangs op Energiepodium dat Nederland het vermogen mist om ideeën
om te zetten in bedrijven. Wat denkt u daarvan?
"We zijn in Nederland inderdaad niet zo goed in het te gelde maken van
onderzoekresultaten. Dat heeft voor een deel ook te maken met dat
onderzoeksinstituten te ver afstaan van de maakindustrie. Waarom zoeken die
instituten niet meer zelf het bedrijfsleven op? Dan zouden ze kleinere en
middelgrote bedrijven ook kunnen helpen bij het maken van onderzoeksvoorstellen
voor het binnenhalen van subsidie. Die ondernemers hebben zelf vaak niet de
tijd en mankracht voor het doorlopen van die complexe procedures. Ze willen ook
snel kunnen schakelen. Voor dat deel van het bedrijfsleven ligt de drempel om
aan te sluiten bij de door het Rijk aangestuurde Topconsortia voor Kennis en
Innovatie, de TKI's, heel hoog. Het gevolg is dat die ondernemers er vaak niet
aan meedoen.
Daarnaast is er in Nederland te weinig durfkapitaal. Het Innovatiekrediet van
de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) is een uitstekende regeling, want
die helpt bij het dichten van het gat tussen onderzoek en business. Dat is voor
beginnende ondernemers de moeilijkste stap. Een aantal provincies heeft ook van
die valorisatiefondsen.
Toch stokt het voor veel start up's bij
die zogenoemde valley of death. Want financiering door de overheid gaat
doorgaans niet verder dan 50 procent van het benodigde kapitaal. En als je als
beginnende ondernemer bij gebrek aan venture capital de andere helft moet lenen
bij een bank, wordt het lastig. Want banken hebben vaak geen trek in - in hun
ogen - riskante business.
Hoe los je dat probleem op?
Misschien zou de overheid dus nog meer een voortrekkersrol moeten spelen,
door vaker als eerste grote klant slimme technologieën van die start ups af te
nemen. Denk bijvoorbeeld aan het stapsgewijs energieneutraal maken van de hele
voorraad van overheidsgebouwen door verbetering van de gebouwschil en
toepassing van allerlei slimme duurzame technieken. Dat zou ook een golf aan
werkgelegenheid opleveren. Een betere maatregel tegen de crisis kan ik
eigenlijk niet bedenken."