Sible Schone, HIER Klimaatbureau: "Nieuwe visie nodig op de rol van netwerkbedrijven in de transitie"
Zowel minister Kamp als minister Blok hebben de afgelopen maanden nadrukkelijk verklaard dat de netwerkbedrijven geen rol hebben bij de energiebesparing in de bestaande bouw. Kamp heeft zich ook zeer kritisch uitgelaten over een actieve, faciliterende rol voor de netwerkbedrijven bij de overgang naar elektrisch vervoer. De netwerkbedrijven mogen zich met geen enkele activiteit bezig houden die op papier ook door commerciële bedrijven kan worden gedaan. Deze inperking van het takenpakket van de netwerkbedrijven moet worden vastgelegd in de nieuwe stroomwetgeving.
Deze opstelling van de regering is buitengewoon treurig. De besluitvorming in de jaren '90 over de splitsing van de energiebedrijven in commerciële producenten en leveranciers en maatschappelijke netwerkbedrijven was mede ingegeven door de overweging dat de overheid zo een instrument behield om de energiesector te verduurzamen. Nu we zien dat de uitvoering van de energietransitie moeizaam loopt moet deze rol worden ingevuld. Natuurlijk moet daarbij rekening worden gehouden met de belangen van de markt. Maar de keuze om het mandaat van de netwerkbedrijven zo beperkt mogelijk te maken is te simpel. Het bedrijfsleven kan er juist van profiteren van een actieve bijdrage van de netwerkbedrijven.
We zien dit in Nijmegen waar Alliander samen met de gemeente het commercieel onrendabele deel van het warmtenet aanlegt, terwijl NUON en andere marktpartijen zich kunnen richten op de aansluiting van klanten op het warmtenet.
Er ligt ook een duidelijke rol op het gebied van energiebesparing in de bestaande bouw. De doelstelling 300.000 woningen per jaar goed te isoleren betekent dat iedere gemeente jaarlijks vier procent van het eigen woningbestand moet isoleren. Zelfs in de zwaar gesubsidieerde Blok voor Blok-projecten is dit tempo niet gehaald. De analyse laat keer op keer zien dat zeer veel mensen interesse hebben in energiebesparing, maar dat als puntje bij paaltje komt het onderwerp te onbelangrijk is en het aanbod te diffuus. Een leuke vakantie of een nieuwe keuken zijn belangrijker. Het blijkt nodig dat mensen er vaker aan herinnerd worden en dat ook andere buurtbewoners zichtbaar maatregelen nemen en daar tevreden over zijn.
“De opstelling van de regering is buitengewoon treurig.”
Diverse gemeenten hebben deze ondersteunende taak opgepakt, evenals de netwerkbedrijven en een groeiende groep lokale energie initiatieven. Om deze ontwikkeling door te laten groeien naar een effectief landelijk klantvolgsysteem, en zo de markt aan de praat te krijgen, is een actieve rol van de netwerkbedrijven van essentieel belang. Het verdienmodel van een dergelijk landelijk klantvolgsysteem zal deels moeten komen van maatschappelijk geld, daarnaast kan worden gekeken naar een percentage van de leads om het systeem voor de markt rendabel te maken. Het gaat kortom om een intelligentie combinatie van markt en maatschappelijke partijen in plaats van een verbod.
Bovenstaande praktische zaken moeten onderdeel zijn van een nieuwe visie op de rol van de netwerkbedrijven in de energietransitie. Het gaat daarbij met name om hun rol bij de transitie naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving en klimaatneutraal (elektrisch) transport. Wat wordt de rol van de netwerkbedrijven met hun gedetailleerde kennis van het verbruik van stroom, warmte en gas bij de noodzakelijke duurzame gebiedsontwikkeling? En hoe ziet de samenwerking met gemeenten en (groepen) burgers er uit? Die vragen moeten centraal staan in plaats het traditionele marktdenken van Kamp en Blok.