Tot 1861 bestond Italië namelijk uit een lappendeken van koninkrijkjes, stadstaten en andere zelfstandige gebieden. Genua is ook de stad van waaruit legerleider Giuseppe Garibaldi zijn veroveringstocht begon. Hij vertrok vanuit de haven van Genua, voer naar Sicilië en trok van daaruit naar Rome en aldus alle gebieden aaneenrijgt: Italië was één. Ondertussen kwam Camillo Cavour, de politicus uit Piemonte, vanuit Noord-Italië richting Rome om de eerste regeringsleider van één Italië te worden. Victor Emanuel II van Savoie werd de eerste koning van het herboren Italië. Wat zien we hier: de filosoof, de politicus, de legeraanvoerder en de koning. Ze hebben elkaar nodig. De ideeënman (Mazzini), de beleidsmaker (Cavour), de Macher (Garibaldi) en de symboliek (Victor Emanuel) vinden elkaar. En het is niet alleen bij de eenwording van Italië zo, maar eveneens in het klimaat- en energiebeleid; hetgeen we ons niet altijd realiseren.
“Dan blijken de verhalen en idealen van Mazzini en Greta Thunberg lastig te realiseren en is ook de CSRD van Cavour en het Europees Parlement niet direct toepasbaar”
In Nederland, en daarbuiten, kennen we deze vier archetypes in de energiesector eveneens. Er zijn genoeg mensen met idealen, die een betere wereld voor elkaar willen krijgen en hun filosofie loslaten op hun publiek. Ze willen mensen, bedrijven en overheden in beweging brengen, zoals ooit Mazzini dat deed in de Italiaanse samenleving. Realistische idealisten weten echter dat ze doorzettingsmacht nodig hebben. Dat ook in de politiek zaken voor elkaar gekregen moeten worden. Mazzini was niet zo iemand, maar zijn geestverwant Cavour wel. Zo weten verstandige idealisten dat de politiek het vervoersmiddel is om beleid te maken dat moet leiden tot realisatie van hun idealen. De Greenpeace-mensen die de politiek ingaan of daar hun bondgenoten mobiliseren om wind- en zonne-energie voor elkaar te krijgen. Maar ook de kernenergietheoretici die hún medestanders zoeken in de politiek om hun idealen en ideeën te kunnen verwezenlijken. Echter, ideeën, beleid en wet- en regelgeving vormen slechts een deel van het verhaal. Er zijn mensen en bedrijven nodig die het echte werk doen. Die zaken tot stand brengen, realiseren, vuile handen maken. Deze mensen vinden we niet aan de universiteiten of in de politieke arena’s. Er zijn ondernemers nodig. Mensen als Garibaldi, die, zoals hij, met zijn legermacht, duizendkoppig, Dei Mille, gebieden veroveren en daadwerkelijk verduurzaming realiseren. En ja, dan loop je tegen zaken aan die niet in de boekjes staan. Dan blijken de verhalen en idealen van Mazzini en Greta Thunberg lastig te realiseren en is ook de CSRD van Cavour en het Europees Parlement niet direct toepasbaar. Dan zijn er ondernemers nodig, die, ondanks tekort aan materialen, netwerken en mensen, toch zaken voor elkaar krijgen. Dan zijn er investeerders nodig die bereid zijn de idealen echt te verwezenlijken en ondernemersrisico lopen. Zo liep ook Garibaldi meer risico dan filosoof Mazzini. En hoe zit het met de symboolpolitiek in de energiesector? Is daar ook een koning Victor Emanuel? Een symbool? Zeker. Vroeger waren het de kolenmijnen, de gascentrales en de kerncentrales als teken van succes. Nu kennen we windmolens en zonneparken die veelvuldig in reclame- en promotie-uitingen worden gebruikt als paradepaardjes van verduurzaming. Het dichtstorten van de gasputten met beton in Groningen is andere symboliek. De eindeloze stroom rapporten, intentieverklaringen en topontmoetingen eveneens.
“We zien te vaak het beleid en de wetgeving van Cavour ontaarden in bureaucratie en regeldruk, waar juist ruimte geven nodig is”
Helaas loopt er ook veel vast in Nederland en Europa. We zien te vaak het beleid en de wetgeving van Cavour ontaarden in bureaucratie en regeldruk, waar juist ruimte geven nodig is. We zien idealen van Mazzini vastlopen in moralisme, drammerigheid en A12-bezetting, terwijl relativering nodig is. De ambities van Garibaldi hebben te maken met schaarste op allerlei gebied, niet het minst in tijd. Realisme is nodig. En natuurlijk blijven we symbolen nodig hebben om dit alles uit te dragen.
En Italië? Na de eenwording ging het door een roerige tijd. Het land breidde na de Eerste Wereldoorlog zijn gebied uit met Zuid-Tirol en enkele kustgebieden. Kort daarna kwam Mussolini bovendrijven; de eenheid bleef maar de koning moest het veld ruimen voor het fascisme. Italië is nog een eenheid, hoewel er ook tekenen zijn dat het land kunstmatig is. Noord-Italië versus ‘onder Rome’. De vier genoemde archetypes weten elkaar niet altijd te vinden. Wel zag ik onlangs in Genua en Rome historisch bewustzijn met het Mazzinihuis, de Via Cavour, het Garibaldi-standbeeld en het Victor Emanuel II-monument.
En wat betreft symboolpolitiek en koningen in onze energiehuishouding: we kennen de Emma-, Wilhelmina-, Maurits- en Oranje-Nassaumijnen, de Clauscentrale en het Amaliawindpark. Gebouwd door onze Garibaldi’s; die we meer nodig hebben.