Weltmeister in energie

Jan Paul van Soest: "De samenwerking met onze oosterburen moet toch veel beter kunnen?"

Het goede nieuws is dat Duitsland naar Nederland kijkt voor onderdelen van het energiebeleid. Althans, Christian Redl van Agora Energiewende liet op het NRC-Live congres van 12 juni doorschemeren dat het kolenbeleidsdeel in het Energieakkoord wellicht zou kunnen worden gekopieerd. Duitsland loopt immers tegen het probleem aan dat krachtige stimulering van hernieuwbare energie toch onvoldoende snel tot CO₂-reductie leidt.

Het slechte nieuws is dat de Nederlandse kolendeal maar beter niet naar de Duitse situatie kan worden vertaald.

Duitsland heeft als geen ander zijn best gedaan zijn energiesysteem te transformeren door een enorme zwengel aan duurzame energie te geven. Alleen al uit oogpunt van ontwikkelingssamenwerking verdient de Energiewende lof: de Duitse kleinverbruiker schonk de wereld goedkope zonne-energie. Wat hernieuwbare elektriciteit betreft zit Duitsland aardig op schema, maar voor duurzame energie in bredere zin (inclusief warmte en mobiliteit dus) schieten onze oosterburen vermoedelijk ook tekort. De Energiewende concentreert zich tot nu toe namelijk sterk op elektriciteit.

Maar een percentage hernieuwbare energie is maar één van de drie EU- en nationale energiedoelen; daarnaast zijn er doelen voor efficiencyverbetering en voor CO₂-reductie. Wat mij betreft zouden die allemaal in een enkel hoofddoel, CO₂, moeten worden samengevoegd. In mijn ogen zijn het verhogen van efficiency en het bouwen van meer hernieuwbare energie middelen tot een klimaatdoel. Ook zeer krachtige stimuli voor hernieuwbaar zijn nog geen garantie dat klimaatdoelen worden gehaald.

““De versnelde kolenuitfasering in Nederland volgens het Energieakkoord is ook in Duitsland niet onopgemerkt gebleven””

In Duitsland zwelt de discussie dan ook aan over extra klimaatbeleid om de stimuli voor hernieuwbaar aan te vullen. Logischerwijze komen dan eerst de kolen- en bruinkoolcentrales in het vizier, waarvoor verschillende ideeën in omloop zijn: een CO₂-bodemprijs, een fiscale bonus-malusregeling zoals in het Verenigd Koninkrijk (die in feite ook op een bodemprijs neerkomt), versnelde uitfasering van oudere kolencentrales, en normstelling voor centrales waardoor de facto oude kolencentrales uit de vaart gaan. Er is veel denkbaar, maar of het denkbare ook realiteit wordt, hangt niet zozeer af van de technicalities van de verschillende opties als wel van de politiek-maatschappelijke openingen.

Die discussie zit in Duitsland tamelijk vast, en dat was dan ook de reden voor Christian Redl eens te kijken of er in Nederland te winkelen valt. Ogenschijnlijk is dat het geval: de versnelde kolenuitfasering in Nederland volgens het Energieakkoord is ook in Duitsland niet onopgemerkt gebleven. Wel onopgemerkt bleef echter de prijs die ervoor is betaald: afschaffing van de kolenbelasting, miljardensubsidies voor biomassabijstook in kolencentrales, en een recordinzet van kolen vorig jaar. De 5 kolencentrales die dichtgaan zouden gezien hun leeftijd en positie op de merit order vermoedelijk trouwens sowieso 2020 niet meer halen. Dus ja, of dat model nou in Duitsland behulpzaam is? De kans lijkt me groter dat de kolendeal in het energieakkoord ter discussie komt (D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven zinspeelde daar al op tijdens de VVM Milieudag) dan dat ons buurland die subdeal overneemt.

Maar wat deze discussies in zowel Duitsland als Nederland (maar ook elders zoals in het Verenigd Koninkrijk) aan het licht brengen is dat landen veelal in isolement beleid uitdokteren. Langzamerhand wordt echter duidelijk de aard van het beestje (grensoverschrijdende markten voor fossiel en dús voor CO₂) betekent dat beleid op nationaal niveau onvoldoende is, en juist internationale samenwerking vergt. Als het dan in EU-verband ook niet erg opschiet, ligt het voor de hand in elk geval samenwerking te regelen tussen landen die tegen vergelijkbare vraagstukken oplopen.

De samenwerking tussen Nederland en Duitsland bijvoorbeeld moet toch veel beter kunnen? Economisch gezien zijn we al een soort 17^e Bundesland. Laten we die samenwerking uitbouwen op de terreinen energie en voetbal. Dan kunnen we op beide vlakken eindelijk Weltmeister worden.