Rob Aalbers, CPB: "Besparing goed voor portemonnee, maar een hoger doel is er niet mee gediend"
De spaarlamp is hét symbool geworden voor zuinig omgaan met energie. Volgens de Europese Commissie zullen we met zijn allen maar liefst 40 miljard kilowattuur besparen in 2020, waardoor de CO2-uitstoot met maar liefst 15 miljard kilo afneemt. Prachtig toch? Alleen jammer dat er niets van waar is.Nee, ik doel niet op het feit dat u de spaarlamp langer laat branden, omdat hij u per uur toch bijna niets meer kost. Hoewel de energiebesparing door uw gedrag wel lager uitvalt, zou u in dat geval nog steeds energie besparen. Nee, waar ik heb het over een geïnstitutionaliseerde vorm van energieverspilling. Het werkt als volgt:
Stel, u heeft na lang zoeken eindelijk een spaarlamp gevonden voor uw antieke kroonluchter. U vervangt de gloeilampen, doet het licht aan en verbijt een lichte teleurstelling. Heel mooi staat het niet, maar u troost zich met de gedachte dat u er flink wat energie mee bespaart. Met een glimlach denkt u dan ook aan de volgende rekening van uw elektriciteitsleverancier. Die zal een stuk lager uitvallen!
““Hoe zuiniger u bent, hoe meer energie een ander er doorheen jaagt.””
Uw elektriciteitsleverancier is een stuk minder blij. Hij
kan minder energie aan u verkopen, maar gelukkig heeft hij een meevaller. Hij
houdt namelijk wat CO2-emissierechten over die hij op de markt aan
een ander kan verkopen. Het bedrijf dat de emissierechten koopt die door uw
zuinigheid zijn overgebleven, koopt het recht om extra CO2 uit te
stoten en daarmee ook het recht om extra fossiele energie te gebruiken. Al uw
moeite is in feite voor niets. De energiebesparing valt ook weg.
Hoe zuiniger u bent, hoe meer energie een ander er doorheen jaagt. De 40
miljard kilowattuur die door de Europese burgers in 2020 wordt bespaard op
verlichting, bestaat daarmee alleen in de boeken van de Europese Commissie. In
de echte wereld wordt er namelijk helemaal geen energie bespaard. En wat voor
spaarlampen geldt, geldt ook voor ‘energiezuinige' koelkasten, wasdrogers,
tv's, computers, etc. Wellicht goed voor uw eigen portemonnee, maar een hoger
doel is er niet mee gediend.
Dit voorbeeld raakt het hart van het Europese energie- en klimaatbeleid. Het
plafond van het Europese emissiehandelssysteem is allesbepalend en duldt - met
enkele uitzonderingen - geen concurrentie van andere milieubeleidsinstrumenten.
Het is dan ook de hoogste tijd dat de bezem door de Europese milieubeleidskast
gaat! In de tussentijd haal ik - voor wat extra sfeer - de spaarlampen weer uit
mijn antieke kroonluchter. Ik betaal dan weliswaar een paar euro extra aan mijn
elektriciteitsleverancier, maar vind troost in de gedachte dat ik daarmee de
energiebesparing elders in Europa stimuleer!
Rob Aalbers is econoom en programmaleider bij het Centraal Planbureau. Hij schrijft zijn columns op persoonlijke titel